17.ಒಗಟುಲಾ-ಗಾದೆಲಾ – ಗೊಂಚಿಲ್ 8

1.  ಕಾಡುಡೊಂಜಿ ಜೋಗಿ, ಜೋಗಿಗ್ ಸಾವಿರ ಜಡೆ, ಜಡೆಟ್ ಸಾವಿರ ಮುತ್ತುಳು

ಉತ್ತರ:  ಈಂದ್-ದ  ಮರ = ಬೈನೆ/ಪೈನೆ ಮರ (A kind of toddy palm-tree, scientifically known as Caryota urens (Palmaceae).

2.  ಅಕ್ಕಸೊಗು ಪುಗೆ,ಭೂಮಿಗ್ ಬೊಣ್ಣ್ಯ

ಉತ್ತರ: ಕಾಟ ಊರುದುತೈತಿನ ಪುಣೊನ್ಪೊತ್ತವನಗ, ಪುಗೆ  ಮಿತ್ತ್ ಆಕಾಶೊಗ್ ಏರುನು. ಬೊಣ್ಣ್ಯ (ಬೂದಿ) ನೆಲಕು ಸೇರುನು.  ಪ್ರಕೃತಿ ತತ್ವೋಳು ನಾಶವಪುಜಿ ಪಣಿಪಿನೆಕ್ಕ್ ಉಂದೊಂಜಿ ಊದಾರ್ಮೆ.

3. ಪೊಲಿಕ್  ಕಂತುದು ಕಳಿಕ್ ಮಾರಿ ಲೆಕ್ಕ

ಇಲ್ಲುಡಿತ್ತಿನ ಎಡ್ಡೆ ವಸ್ತುಲೆನು ಕೊನೋದು  ಮಾರ್ದು, ಕಳಿ-ಗಂಗಸರ  ಪರ್ಪಿನ ಜನಕುಲುಲಾ ಉಲ್ಲೇರ್. ಈ ಪಡಿಕೆ ಸ್ವಭಾವದ  ಪರ್ಪಿನಕಳೆನ್ ತೂದು ಉಂಡಾತುನು ಈ ನುಡಿಗಟ್ಟು.'ಪೊಲಿ ಕನಪಿನಿ' ಪಣುಂಡ: ಬಡವೆರು ಮರಿಯಾಲೊಡು ಸಾಲದ ರೂಪೊಡ್ ಅರಿ-ಬಾರ್ ಕನತುದು, ಸಾಲ ಬೂಟನಗ ಎಚ್ಚ ಅರಿ-ಬಾರು ಬಡ್ಡಿದ ರೂಪೊಡು ಕೊರ್ಪೆ (ಪೊಲಿ ಪಾಡ್ಡು ಕೊರ್ಪೆ) ಪಣ್ದು ಒಪ್ಪುವೆರು. ದುಂಬುದ ಕಾಲದ ಪದ್ಧತಿ ಉಂದು.ಪರ್ಪಿನ ಚಟದಕುಳು, ಈ ಸಾಲೊನು ಪರೆರ ಕರ್ಚು ಮಲ್ಪುವೇರ್.  (Read our Posts on  Poli-Poli and Pula-Pola in Tulu Studies)

4. ಪುಗೆ ಪತ್ತಿ ಇಲ್ಲು ಗಡಾಪಾಣ್ಡ್

ಇಲ್ಲ್ ಗಡಿಪುಣು ಪನ್ನುಣ್ಡ, ವಾಸ ಮಲ್ಪುನ ಇಲ್ಲು, ಉಂತರೆ ಎಡ್ಡೆ ಆಪಿಣಿ, ಮನಸುಗ್ ಒಗ್ಗುನು.  ವಾತಾವರಣ ಬೊಕ್ಕ  ನಮ್ಮ ಭಾವನೆಗು ತಕ್ಕ ಒಮ್ಮುದು ಒಗ್ಗುದ್ ಬರ್ಪಿನ ಇಲ್ಲು.

ಪುಗೆ ಪತ್ತಿನ ಇಲ್ಲಡು ಪುಗೆತ ಮೂರಿ (smell of smoke). ಮನಸುಗು ಹಿತಕಾರಿ ಅತ್ತ್ . ಸ್ವಚ್ಛ ಹವೆಗಾತ್ರ ಪಿದಾಯಿಡೇ ಉಪ್ಪುವೆರು.

ಇಲ್ಲದುಳಯಿಒರ್ಯಗೊರಿ ಹೊಂದುದು ಇಜ್ಜೆರ್ಡಾ, ಲಡಾಯಿ-ಪುಡಾಯಿ ಆವೊಂದುಪ್ಪುನು; ಇತ್ತಿನಕೆಳೆನ ಮನಸು ನೆಮ್ಮದಿಡ್ ಉಪ್ಪುಜಿ.  ಅಂಚಾದ್,ಮೂಲು‘ಪುಗೆ’ ಪನ್ನುಣ್ಡ ‘ಬಂಜಿದ ಪುಗೆ’– ಮತ್ಸರ ಇಂದುದುಲಾ ಅರ್ಥ ಮಲ್ಪೊಡು. 

ಕೆಲವೆರ್ಗು ತಿರುಗೊಂದೇ ಉಪ್ಪುಡು.  ಒಂಜಿ ಕೋಡಿಡ್ ಎಚ್ಚ ದಿನ ಕುಲ್ಲಯೆರ್.  ಆಕಳೆಗು ಕಾರುಡು ‘ಚಕ್ರ’ ಇತ್ತಿನಕುಳೆಂದು ಪಣುಪೇರ್.  ಇಂಚ, ಒಂಜಿ ಇಲ್ಲಡು  ಹೆಚ್ಚ ದಿನ ಉತ್ತಂದಿನಾಕೆಳ್ಗುಲಾ ಈ  ಪಾತೆರೊ ಪನ್ಪೆರ್.

5. ಪಿರವುಡ್ ನೆರಿಯರೆ ಬಲ್ಲಿ, ಎದುರುಡು ಪುಗರಿಯೆರೆ ಬಲ್ಲಿ

ಈ ಪಾತೆರೊದ ಅರ್ಥ: ಎದುರುಡು ನೆರ್ಲೆ; ಅವು ತಪ್ಪತ್ತ್. ಪಿರವುಡ್ ಪುಗರ್ಲೆ; ಅವು ಸರಿ.   ಅಣ್ಣ ಬಸವಣ್ಣೆರೆನ ವಚನೊನು ನೆನೆಪುಲೆ (ಕಳಬೇಡ ಕೊಲಬೇಡ.....ಇದಿರು ಹಳಿಯಲು ಬೇಡ ....). ಈಪಾತೆರೊಡೊಂಜಿ ವಿರೋಧಾಭಾಸ ಉಂಡು.ಆಯಿತ ಮಿತ್ತುಡ್ ಎಚ್ಚಿನ ವಿವರೆಣೆ ಕೊರ್ದು  ಬೇತೆನೆ ಬರೆವೊಂದುಲ್ಲ.

6.  ಪುಣಿ ದಾಂತಿ ಕಂಡತ್ತ್, ತಮೆರ್ ದಾಂತಿ ಪೊಣ್ಣತ್ತ್

ಬೆನ್ನಿ ಮಲ್ಪುನ ಕಂಡೊದ ಬರಿ ಎಡ್ಡೆ ಉಪ್ಪೊಡ್.  ಒಂಜಿ ಕಂಡ್ಡೊದ್ದು ಬಕ್ಕೊಂಜಿ ಕಂಡೊಗು ಪೋವರೆ ಸಾದಿ ಅಪುಣು.  ಅಪಗ ಕಂಡದ ಉಸ್ತುವಾರಿ ಸರಿಕಟ್ಟುಡು ತೂವೊಲಿ. ಅವತ್ತಾವಂದೆ,ಆತಿನ  ಬುಳೆತ ರಕ್ಷಣೆ ಮಲ್ಪೆರ ಸುಲಬಲಾ ಆಪುಣು. ಅಂಚೆನೆ, ಒಂಜಿ ಪೊಣ್ಣಗುಲ ದಾತುವಾರಿನಕುಲು ಬೋಡು, ಅಳೆನ ರಕ್ಷಣೆಗಾದು.‘ಎದುರುಡ್ ಪೊಪಿನ ಆಣ ಬಲ, ಪಿರವುಡ್ ಪೊಪಿನ ಪೊಣ್ಣ ಬಲ’ ಪಂಪಿನ ನುಡಿಗಟ್ಟು ಕೇಣ್ದರಾ?  ಈ  ಪಾತೆರ ತುಳು ನಾಡುದ ಲಕ್ಷಣೋನು ತೋಜಾವುದ್ ಕೊರ್ಪುನು. ಇಲ್ಲದ, ನಾಡುದ ರಕ್ಷಣೆಗು ಆಣುಲು  ಉಪ್ಪೊಡ್, ವಂಶ ಬುಳಪಾವೆರ ಪೊಣ್ಲು ಬೋಡು ಇಲ್ಲಡ್ - ಅಳಿಯ ಸಂತಾನ ಕಟ್ಟುಡ್.

7.  ಡೋಲುಡಿತ್ತಿ ಚರ್ಮಲಾ ದೇವಸ್ಥಾನ ಪೊಗ್ಗುಂಡು

ಈ ಗಾದೆಗ್ ಸರಿಸಮಾನವಾದು  ನಾನೊಂಜಿ  ಗಾದೆನುಲಾ ಪಣೋಲಿ.‘ಪೂತೊಟ್ಟುಗು ನಾರುಲಾ ದೇವೆರ ಮುಡಿಕ್  ಸೇರುನು’ .  ಪೂ ಕಟ್ಟೆರ ನಾರು ಬೋಡು.  ದೊಲುದ ಒಟ್ಟೆನು ಮುಚ್ಚೆರ ಚಮಡ ಬೋಡು. ಪೂವುಗು ಪರಿಮಳ ಉಂಡು ಬೊಕ್ಕ ಅವು ದೇವೆರ ಪೂಜೆಗ್ ಬೋಡಾತಿನ ಮಂಗಳ ವಸ್ತುಳೆಡೊಂಜಿ.  ನಗರಿ, ಡೋಲು, ಚೆಂಡೆ, ಇತ್ಯಾದಿ ಮಂಗಳ  ವಾದನಲೆನು ದೇವೆರ ಪೂಜೆದ ಸಮಯೋಡ್ ಬಾರಿಸುವೆರ್. ಪೂ ನೆಯ್ಯನಗ, ಪರಿಮಳ ದಾಂತಿ ನಾರುಗುಪೂತ ಪರಿಮಳ ಸೇರುನು.  ಚರ್ಮೋನು ಚರ್ಮ ವಾದ್ಯೋಲೆಗು ಮುಚ್ಚನೆತ್ತ್ ದುಂಬು, ಆವೇನು ಸುದ್ದ ಮಲ್ತುದು ಹದ ಮಲ್ಪುವೆರು. ಚರ್ಮದ ವಾಸನೆ ಪೋಪುನು.  ಇಂಚ ಚರ್ಮೊಗುಲ, ನಾರುಗುಲ ನಿರ್ಮಳ್ತೆ, ಪವಿತ್ರತೆ ತಿಕ್ಕುನು. ಅಂಚಾದ್ ಮಂಗಳ ವಸ್ತು ಪನುದು ದೇವಸ್ಥಾನೊಡು ಆಯಿಕಲ ಸ್ಥಾನಮಾನ ಉಂಡು.

ನೆತ್ತ ಉಲಾಯಿದ ಅರ್ಥ: ಎಡ್ಡೆ ಜನಕುಳೊಟ್ಟುಗು ಇತ್ತಿಣ್ಡ, ಆಕೆಳೆನ ರೂಪೋ-ಸ್ವಭಾವ್ ಪಡ್ಕೆ ಜನೊಕುಲೆಗುಲಾ ಬರ್ಪುನು.  ಆಂಗ್ಲ ಭಾಸೆದ ಗಾದೆಲು ಪನುಪುಂಡು:(a) " A man is known by the company he keeps.”  (b)  ‘A rotten egg or mango spoils the entire lot in a basket’.

8.  ತತ್ತ್ ರ ದಾಂತಿನಾಯಗ್ ಅರಲ್ ಒಂಚಿಡ್ಡುಬೀಜುಂಡ ದಾನೆ?

ಗಾಳಿ ಬರ್ಸ ಬನ್ನಗ, ಕೊಡೆದಾಂತೆ  ನಡಪುನಾಯಗ್ (ಕೊಡೆ ದೆತ್ತೋನೆರ ಗತಿದಾಂತಿನಾಯಗ್ - ಇಂದುದಲ ಪಿಣಿಯೊಲಿ) ಗಾಳಿ ಒವು ದಿಕ್ಕುಡ್ ಬೀಜುಂಡ ದಾನೆ?  ಆಯಿ ಚಂಡಿ ಆಪಿಣ ಚಂಡೀ ಆಪಿನನೆ.  ತಾತ್ಪರ್ಯ ದಾನೆ ಪನ್ನಗ:  ಸನ್ನಿವೇಶೊಗು ತಕ್ಕ ನಮ ನಡಪೊಡು, ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಳ್ಪೊಡು.  ಬರ್ಪಿನ ಎಡ್ಡೆ-ಪಡ್ಕೆನು ಸುರುಟೇ ಆಲೋಚನೆ ಮಲ್ಪೊಡು.

9.  ತರೆ ಕಡ್ತಿದ್  ಕತ್ತಿದ ಪರಿ ತೂಪಿನತ್ತ್

ಒಂಜಿ ವಸ್ತು ಅಥವಾ ವಿಸಯದ ಕಾರ್ಯ ಪರಿಣಾಮಶಕ್ತಿನು  ಸೀದಾ ಪ್ರಯೋಗುಡ್  ತೂವರೆ ಬಲ್ಲಿ.  ಸೀದಾ ಪರೀಕ್ಷೆಡ್, ಆ ಪ್ರಯೋಗ ತಪ್ಪು ಆವೆರ ಸಾಧ್ಯ.   ಮಳ್ತಿನಕೆಲನ ತರೆಕ್ ಬರು.  ಆ ತಪ್ಪುನು ಸರಿ ಮಳ್ಪೆರಾವಂದು. Moral: Avoid trial and error method.

ದುಂಬುದ ಯುದ್ಧ ನೀತಿನು ತೂಲೆ.  ಪಿರಾಕುದ  ಖಡ್ಗಾ-ಖಡ್ಗ ಲಡಾಯಿಡ್, ಖಡ್ಗೊಗು ನೀರ್ ಕೊರ್ದು ಪರ್ತೆ ಮಲ್ಪುವರ್, ಸಾಣೆಗೂ ಕೊರ್ಪೆರ್, ಪತ್ತುನ ಕೈ ಗಟ್ಟಿ ಉಂಡಾ ಇಜ್ಜಾ ಇಂದುದು ತೂಪೆರ್.  ಸರಿ ತೋಜಿಡ, ಎಡ್ಡೆ ಕರ್ಬದ  ಪೊಸ ಖಡ್ಗ ಮಲ್ಪಾವೆರು.  ಬೇತೆ ವಸ್ತೂಲೆನು ಕಡ್ತುದು ಪರ್ತೆದ ಅಂದಾಜು ಮಲ್ಪುವರ್ - ಅನುಭವೊಡು. 
'ತರೆ ಕಡ್ತಿದು ಕತ್ತಿದ ಪರಿ ತೂಪಿನಿ'.  ಈ ಶೋದನೆದ  ಕೆಲಸೋಗು ಏರೆನ ಮಂಡೆಗು  ಪೆಟ್ಟು? ಗೊತ್ತು ಇತ್ತುಣ್ಡ ಪಣುಳೆ.

10.  ಕಂಟಲ್ದ ಪರ್ಣ್ಡು  ಕೊಯ್ಯರೆ ದೊಂಟೆ ದಾಯೆ ನಾಡೊಡು

ಪುದೆಲ್ದು ಆಪೀನ ಪರ್ಣ್ಡು ಕಯಿಕ್  ಎಕ್ಕುನು.  ಆವೆಣ್  ದೆಪ್ಪೆರ ದೋಂಟಿದ ಅಗತ್ಯ ಇಜ್ಜಿ.ಅಂಚೆನೆ, ಸುಲಬದ ಕೆಲಸೊಗ್ ಮಲ್ಲ ಮಟ್ಟುದ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಅಗತ್ಯ ಇಜ್ಜಿ.

-ಹೊಸಬೆಟ್ಟು ವಿಶ್ವನಾಥ, ಪುಣೆ

31.03.2017

16. ಒಗಟುಲಾ-ಗಾದೆಲಾ–ಗೊಂಚಿಲ್ 7

1.  ಬೊಳ್ಳಿದ ಬುರ್ಡೆಡ್ ಬಂಗಾರ್-ದ ಪೊಡಿ

ಉತ್ತರ: Egg & its yellow-coloured inside portion, i.e. yolk. ಬೊಳ್ಳಿದ ಬುರ್ಡೆ (ಸಿಲ್ವರ್ ಬಾಕ್ಸ್) ಪನ್ನುಂಡ ಕೋರಿದ ತೆತ್ತಿ, ಬೊಕ್ಕ ಬಂಗಾರ್ದ ಪೊಡಿ (ಗೋಲ್ಡನ್ ಸ್ನಫ್ಫ್) ಆಯಿತ ಉಳಾಯಿದ ಮಂಜಲ್ ಲೋಳೆ. ತೆತ್ತಿದ ಪಿದಯಿದ ಬಣ್ಣ ಪೂರಾ ಬೋಳ್ದು. ಆಯಿತ ಉಳಾಯಿ ನಡುಟು ಮಂಜಲ್ ಬಣ್ಣದ ಬ್ರೂಣ. ಒಂಜಿ ಕಾಲೋಡ್, ನಮ್ಮೂರುಡು ಪೊಡಿ (ನಶ್ಯ) ಒಯ್ಪುನುಒಂಜಿ ನೇಲೆ ಚಟವಾದಿತ್ತುನು.  ‘ಜ್ಞಾನ ಚೂರ್ಣ’ ಪನ್ನುದು ಜನೊಕುಲು ಆಕೆಳೆನ ಆರೋಗ್ಯನೊನು ಹಾಳು ಮಲ್ಪೊನುವೆರು.

2. ಕಟ್ಟೆದಾಂತಿ ಕೆದು ವಾ ಒಡಿದಾಂತಿ ಕೆದು

ಉತ್ತರ: ಕಟ್ಟಪುಣಿ ದಾಂತಿ ಕೆದು = ಕಡಲ್.  Big Pond (ಕೆದು) without divisions to move about, i.e.Ocean without raised path/platform (ಒಡಿ, ಕಟ್ಟಪುಣಿ,ಕಣಿ), 

3. ಆಕಾಸೊಡ್ ಬೋಂಟೆ, ಬೂಮಿಡ್ ಅಜಕಲ್

ಉತ್ತರ: Ad verbatim translation: To hunt in the sky (ಆಕಾಸೊಡ್ ಬೋಂಟೆ),i.e. To tap toddy on the tree, and distribute it on the ground (ಬೂಮಿಡ್ ಅಜಕಲ್),  i.e. to sell toddy.  ತಾರೆ, ತಾರಿ ಬೊಕ್ಕ ಈಂದುದ ಮರಕೊಳೆನು (ಮಿತ್ತುಡು)  ಮೂರ್ತೆ ಮಲ್ತುದು, ಒಟ್ಟಾಯಿನ ಕಳಿನುತಿರ್ತು ಕಂತುದು ವಿಲೇವಾರಿ ಮಲ್ಪುನು. ಅಜಕಲ್ ಪನ್ನುಣ್ಡ: ತಿಕ್ಕಿದಿನ ವಸ್ತುನು ಪಟ್ಟೋನುನು (See Tulu Studies - Post-242/ 30.05.2010: Sharing the bounty).

(ವಿ.ಸೂ: ಜೋಕುಲೆಗಾತ್ರ ಬುಡ್ಪಾವುದ್ ಪಂತಿನಿ)

***

4. ಅಪ್ಪೆ ಬಂಜಿ ತೂವೊಲ್, ಬುಡೆದಿಬೆರಿ ತೂವೊಲ್

ಪ್ರೀತಿನಿ ತೋಜಪಾವುನ ತಾರತಮ್ಯ-ನು ತೂಲೆ.  ಮಗೆ ಇಲ್ಲು ಪೊಗ್ಗನಗ, ಅಪ್ಪೆ ಬಂಜಿನ್, ಬುಡೆದಿ ಬೆರಿನ್ ತೂವೇರ್ಅಪ್ಪೆಗ್ ಮಗೆ ಉಣುತೆನ ಇಜ್ಜ ಪನಿಪಿನ ಚಿಂತೆ; ಆಯಿಕ್ಕಾತ್ರಮಗನ ಬಂಜಿ ಶುರು ತೂಪೊಲ್. ತೂದು, ಮಗಕ್ ಏತ್ ಬಡವು ಆತುನುಂದು ಅಂದಾಜು ಮಲ್ಪೂವೊಳು. ಗಾದೆದಂಚಿನ ಬುಡೆದಿ, ಕಂಡನಿ ಎಂಚಿನ ವಸ್ತು ಕೊನೋದ್ಬಯಿದೆ ಇಂದುದ್ ಕೈ ಬೊಕ್ಕ ಬೆರಿಟ್ ಇತ್ತಿನ ಚೀಲ ತೂಪೊಲ್. ಕಂಡನಿನ ಕಷ್ಟೋನು ತೂಪುಜೊಳು.  ಅಪ್ಪೆಗ್ ಮಗನ ಆರೋಗ್ಯದ ಚಿಂತೆ ಆಂಡ, ಬುಡೆದಿಗು ಕಂಡನಿ ಕನತು ಬಯಿದಿನವಸ್ತುಲೆನು ಲೆಕ್ಕ ಮಲ್ಪುನ ಚಿಂತೆ.

5. ಪದೆಪು (ನೆತ್ತಿ)  ಬರಂಟ್ನಿಂದುದು  ಪನ್ಪಿನಕುಲು ಉಲ್ಲೇರ್, ಪಸೆ ಪಾಡುನಕುಲು ಇಜ್ಜೆರ್

Showing false sympathy (towards a child/  hapless person) by lip service.   ತರೆಕ್  ಎಣ್ಣೆ ಪಾಡಿಜಿಡ ತರೆ ಕಾಯ್ದು ಪೊರಿ ಬರ್ಪುನು. ಅಪಗ ತೂದು (ಆ ಬಾಲೆದ) ಮಂಡೆಗು ಎಣ್ಣೆ ಪಾಡುದು ತರೆ ಬರ್ಚಯೆರು.  ಆಂಡ ಆಕೆಳೆನ ಚಿಂತೆನು ಪೊಕ್ಕಡೆ ಬಾಯಿ ಪಾತೆರೊಗಾತ್ರಪನ್ಪಿನಕುಲು ದಿಂಜ ಉಲ್ಲೇರ್.

6. ಬಜಿಲ್ ತಿನ್ಪಿನೆಲ, ಕೊಂಬು ಉರ್ಪಿನೆಲ ಒಟ್ಟುಗಾಪುಜಿ

Do one work at a time for satisfactory completion. Motto: Prioritise your work.  ಒಂಜೆಕೊಂಜಿ ಅಡಚಣೆ ಆಪಿನ ರಡ್ಡು ಕೆಲಸೊಲೆನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಮಲ್ಪೆರ ಬಲ್ಲಿ.  ಬಜಿಲ್ ತಿನ್ನಣಗ ಕೊಂಬು ಉರುತುನ, ಬಜಿಲಿದ ತುಂಡುಲು ಕೊಂಬುದುಲಾಯಿ ಪೋದು ಸ್ವರ ಸರಿ ಲಕ್ಕಾನ್ದ್.  ಒವು ಕೆಲಸ ದುಂಬು ಮಲ್ಪೊಡೊ ಅವೆನು ದುಂಬು ಮಳ್ಪೊಡ್.ಬೊಕ್ಕದ ಕೆಲಸ ಬೊಕ್ಕ.

7. ಬೇಲೆ ದಾಂತಿ ಆಚಾರಿ  ಬಾಲ್ಯೆದ (> ಬಾಲೆದ) ಪೀಂಕಣ್ ಕೆತ್ತಿಯೆ

ಅಸಂಬದ್ದ ಅಥವಾ ಅಪ್ರಾಸಂಗಿಕ ಕೆಲ್ಸ ಮಲ್ಪುನಕೆಳೆನು ತೂದು ಈ ಪಾತೆರೊ ಬಳಕೆಗು ಬಯಿದಿನು. ‘ಬಲಾವು’ ಪಂಡುಂಡ, ಓಡದ, ಪಡಾವುದ ಅಥವಾ ನಗತ ಅಡಿತ ಒಂಜೇ ಗಟ್ಟಿ ಅಡ್ಡಮರ. ಅವೆನು ಕೆತ್ತೆರ ಬಲ್ಲಿ;ಕೆತ್ತುಣ್ಡ, ಆ ಜಲಯಾನ ತರೆತರೆದು ಕ್ರಮೇಣ ಮುರುಕುದು ಪೋವು.  ಕೆಲಸ ಉಪ್ಪನ್ದಿ ಆಚಾರಿ ಅಯನ ಮನಸುದ ಬಚ್ಚೆಲ್ ದೆಪ್ಪೆರ್ ‘ಬಾಲ್ಯೆದ/ ಬಾಲೆದ’  ಪುಕುಳಿ ಕೆತ್ತಿಯೆ ಇಂದುದು ತಮಾಸೆಡು ಇತ್ತೆ ಅರ್ಥ ಪಣ್ಪೆರ್.  ಅವು ತಪ್ಪು. ‘ಬಾಲ್ಯೆ’ಗು ‘ಎಲ್ಲ್ಯ ಬಾಲೆ ವ ಶೆಟ್ಟಿ’ ಇಂದುದುಲಾ ಅರ್ಥ ಕಟ್ಟುವೆರು.  ಶೆಟ್ಟಿನಕೆಳೆನು  ‘ಬಾಲೆರ್‘-ಇಂದ್ ಪಂಬದೆ ಲೆಪ್ಪುನೆನು  ನಿಕುಳು ಕೇಣ್ದರ?

8. ಬೇಲೆ ಕಲುವೆ ಸೂರ್ಯಗ್ ಕಲ್ಲು ದಕ್ಕುವೆಗ!

ದಡ್ಡೆ ಸೋಮಾರಿನಕೆಲೆನ ಕೆಲಸ ತಿರುಗುನು, ಇಜ್ಜಾಂಡ ಜೆಪ್ಪುನು.  ಸೂರ್ಯ ದೇವೆರೆಗು ಕಲ್ಲು ದಕ್ಕುಂಡ, ಸೂರ್ಯ ದೇವೆರು ಪೋಡಿದು ಬೇಗ ಕಂತುವೆರೆಂದು ಆ ದಡ್ಡೆರು ಎನ್ನುವೆರು.  ಬೇಗ ಉಣ್ಣುದು, ಬೇಗ ಮಗುರೊಂಗ ಇಂದು ಅಕ್ಕೆಲ್ನಾ ತರೆಟ್.

9.  ಮರಮಟ್ಟು ಇತ್ನಲ್ಪ, ಇಲ್ಲ್ ಬದ್ಕ್ ಪೊಯಿನಲ್ಪ

ನಮ ಪೊಯಿನಲ್ಪ ನಂಕು ಕುಳ್ಳೆರ ಇಲ್ಲು ಬೋಡು.  ಇಲ್ಲು ಕಟ್ಟುವ ವ ದೆತೊಣುವ. ಜೀವನ ಸಾಗವ.  ಬೋಡಿತ್ತಿನ ಪೂತ, ತಾರೆ, ಕುಕ್ಕು, ಗೋಕುದ, ನೇರೆಳೆ ಇಂಚಾದು ಏತೋ ಗಿಡಮರೋಣು ಬುಲೆಪಾವ.  ಆ ಜಾಗುನು ಬುಡುದು ಪೋವನಗ ಮರಮಟ್ಟುಳು ಅಲ್ಪನೆ ಒರಿನು.  ಪೊಸ ಜಾಗೊಡ್  ಇಂದೇ  ಕೆಲಸೋನು ಕುಡ ಮಲ್ಪುವ.

10.  ಕಳು ಪನ್ಪುನಾಯಡ್ದು ಕಳಿ ಪರ್ಪಿನಾಯೆ ಆವೊಳಿ

A (kali = toddy) drunkard is more trustworthy than a habitual liar (= kalu  paninaayi).ಸುಳ್ಳು ಪಂಪಿನವು ಒಂಜಿ ಕೆಟ್ಟ ಅಭ್ಯಾಸ.  ಸುಳ್ಳು ಪಂಪಿನ ರೂಢಿದಾಯಿ, ಸತ್ಯ ಯಾಪಲ ಪನಯೆ.  ಆಯಿ ಒರೊಗು ಸತ್ಯ ಪಂಡೆಡ್ಲಾ ಆವೆನು ನಂಬುನಕುಲು ಉಪ್ಪಯೆರ್. ಪೂರ ಪರ್ತಿನಯೆಗ್ ಕಳು-ಕಲ್ಪ ಇಜ್ಜಿ– ಕಪಟ ಇಜ್ಜಿ.  ಅಯನ ಬಾಯಿಡ್ ಯಾಪಲ ಸತ್ಯ ಉದುರುನು – ಎಚ್ಚರದಾಂತೆ.

ನೆಯ್ತಿನಾರ್: ಹೊಸಬೆಟ್ಟು ವಿಶ್ವನಾಥ (ಪುಣೆ)

14.03.2017

15. ಒಂಜಿ ಕಪ್ಪಾಲ್ ದ ಕತೆ

ಈ ಅಂಚೆದ ದುಂಬುಡ್, ಮಾರ್ಚ್ ಒಂಜೆಕ್ಕೆ ಪ್ರಕಟಣೆ ಆತಿನ ಅಂಚೆ-14ನು ಓದಿಯೆರೆ? ಆ ಟಪ್ಪಾಲ್ಡು ಒಂಜಿ ಕಡೆಟ್ ಕಪ್ಪಾಲ್-ದ ವಿಷಯ ಬಯಿದಿನು. ಇತ್ತೆ ಇತಿಹಾಸದ ಪುಟೊಕ್ ಸೇರ್ದು ಪೋತಿನ ಕರಾವಳಿದ ಜಲಯಾನದಕತೆನು ದಾಯೆಗ್ ಬರೆವರೆ ಬಲ್ಲೀ?  ಬರೆವುಂಡ ಇತ್ತೆದ ಜೋಕುಲೆಗ್ ವಂತೆ ಇತಿಹಾಸದ ಅಂಶೋಲು ತೆರಿಯು.

ಕಪ್ಪಲ್ ಅಥವಾ ಕಪ್ಪಾಲ್ ಶಬ್ದ ತುಳು-ಕನ್ನಡ-ತಮಿಳ್-ಮಲೆಯಾಳಂ ಭಾಸೆಲೆಡ್ಲಾ ಬಳಕೆಡ್ ಉಂಡು. ತೋಡ ಬಾಸೆಡ್ ‘ಕೊಪೊಲ್’ ಬೊಕ್ಕ ತೆಲುಗುಡ್ ‘ಕಪ್ಪಾಲಿ’ ಆದುಂಡು. ಅಂಚೆನೆ, ಮಲಯ ಭಾಸೆಡ್ಲ  ಉಂಡುನ್ದು ಹೊಬ್ಸೋನ್-ಜೋಬ್ಸೋನ್ ನಿಘಂಟು ಪಂಪುನು -Marsden ಬರೆತಿನ ‘Memoirs of a Malay Family’ ಪಂಪಿನ ಪುಸ್ತಕದ ಆಧಾರೊಡ್ [Hobson-Jobsondictionary,Page-475:  “Kappal, the Malay word for a ship, (which seems to have come from the Tam. Kappal), applied to any square-rigged vessel with top mast & top gallant masts.”].

ಶಬ್ದ ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ

ಕಪ್ಪಲ್/ಕಪ್ಪಾಲ್ ಸಬುದ  ಎಂಚ ಉಂಡಾನ್ಡು?ಇಂಚ ಸಾಧಿಸೊಲಿಯಾ? ಕಪ್ಪು (Black) + ಆಲ್ (Water) = ಉಬೆತಿಡ್ಡ್ನೀರುದ ಮಿತ್ತು ನಡಪುಣ ಪಡಾವು (Steam ship navigating on water). ನೀರುನು ಕೊದಿಪವೆರ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು (Coal) ಉಪಯೋಗ ಮಳ್ಪುವೆರ್.

ಅಗೆಲ ಬಾಯಿದ ಪಾತ್ರೆಗುಲಾ ‘ಕಪ್ಪಲ್’ ಇಂದುದು ಪಂಪೆರ್.  ಕಯಿಕಂಜಿಲೆಗ್ ಕೊರ್ಪಿನ ಅರ್ಕಞ್ಜಿ ಪಾಡೆರ ಇಂಚಿನ (ಮಣ್ಣುದ) ಪಾತ್ರೆನು ಬಳಸುವೆರ್.  ಇಂಚಿನ ಪಾತ್ರೆನು ನೆಲದಡಿಟ್ ಊರ್ದು ನಡ್ಪೆರ್.

ಸ್ವದೇಶಿ ಚಳುವಳಿ

ಗಾಂಧೀಜಿನ ಸ್ವದೇಶಿ ಚಳುವಳಿ ಜೋರು ಪತ್ತುದುಪ್ಪನಗ,ಗುಜರಾತುದ ಪುದರ್ ಪೋತಿನ ಉದ್ಯಮಿಳು (ವಾಲ್ಚಂದ್ ಹೀರಾಚಂದ್, ನರೋತ್ತಮ ಮೊರಾರ್ಜಿಬೊಕ್ಕ ಕೆಲವು ನೇಲೆ ವ್ಯಾಪಾರಸ್ತೆರ್)  ಒಟ್ಟುಕೂದ್ದು 1919ಡು ಸಿಂಧಿಯ ಸ್ಟೀಮ್ ಶಿಪ್ ಕಂಪನಿನು (Scindia Steam Navigation Co. Ltd.) ಶುರು ಮಳ್ತೆರ್. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಜಲಯಾನದ ಕಂಪೆನೆಲೆ-ಒಟ್ಟುಗು ಪೊರ್ಮೋಡಾನ್ಡು. ಅಪಗ P & O (Peninsular & Oriential Steam Navigation Company) ಬೊಕ್ಕ  British India Steam Navigation ಕಂಪನಿಲು ಮೊಕೆಲೆನು ದುಂಬು ಪೋವೆರ ಬುಡುಜೆರ್.  ಆಯಿನ ಮುಚ್ಚಳಿಕೆ ಪ್ರಕಾರ ಸಿಂಧಿಯ ಕಂಪನಿಗು ಕರಾವಳಿದ ಜಲಯಾನದ ಸಾದಿನು ಮಾತ್ರ ಬುಡುದು ಕೊರಿಯರ್. ಸರಕು ವ್ಯಾಪಾರಗು ಯುರೋಪದ ಸಾದಿ ಜಾಸ್ತಿ ಕೊರ್ಜೆರ್.

ಸುರುತ ಈ ಸ್ವದೇಶಿ ಜಲಯಾನ ಕಂಪನಿ ಎಂಚ  ಮಲ್ಲಾಂಡು ಇನ್ಪಿ ಸಂಗತಿ ನೇಲೆ ವಿಸಯ.  ಅಂತರ್ಜಾಲನೊನ್ ಒಕ್ಕೂಣ್ಡ್ ಗೊತ್ತಾವು.  ಮೊಕೆಳೆನ ಮುತುವರ್ಜಿಡ್ ಆಯಿನ ಸಾಗರ ಸಂಪರ್ಕ ಸೇವೆನು ನೆನೆಪು ದೀವೆರ,ಇತ್ತೆ(1964ನೇ ಇಸವಿಡಿಂಚಿ) ಏಪ್ರಿಲ್ 5ನೇ ತಾರೀಕುನು ‘ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಾವ್ಯ ದಿನ’(National Maritime Day of India) ಇಂದುದು ಆಚಾರೆಣೆಮಲ್ಪುವೆರ್.ಈ‌ ದಿನ (1919-ಡು)ಭಾರತದ ಕಡಲ ಸಂಚಾರನೊನು ಸುವರ್ಣಾಕ್ಷರೊಡ್ ಬರೆತಿನ ದಿನ. ಆ ದಿನ The Scindia Steam Navigation CompanyLtd.-ದ ಸುರುತ ಪಡಾವು/ಕಪ್ಪಾಲ್ S.S. Loyalty, UK-ಗು ಪ್ರಯಾಣ ಮಲ್ತುದಿತ್ತುನ್.

ಉಂದೇ ಕಾಲೊಡು ನಮ್ಮ ಉಡುಪಿದ  ಖಾನ್ ಬಹದೂರ್ ಹಾಜಿ ಅಬುದುಲ್ಲಾ ಹಾಜಿ ಸಾಹೆಬ್ ಬಹದೂರ್ ಜಲಯಾನ ಕಂಪನಿಗು ಬಂಡವಾಳ ಪಾಡೋಡುಂದ್ದು ಮುಂಬೈ ಪೊದಿತ್ತೆರ್ಗ್ಯ.  ಬೊಕ್ಕ ಸರಿ ಬರಂದೆ  ಆರ್ ಪಿರ ಪೋತೆರಿಂದು ಯಾನ್ ICI ಕಂಪನಿದ ವಸತಿಗೃಹಟ್ ನಮ್ಮೂರ್ದ ಕೆಲವೆರ್ ಪಾತೆರೊಂದು ಇತ್ತಿನೆನು ಕೇಣ್ದ್ಯೆ.  ಐನ್ನೇ ಕ್ಲಾಸ್ದ ಕನ್ನಡ ಪಾಠ ಪುಸ್ತಕೊಡ್ ‘ನಮಗಾಗಿ ದುಡಿದ ನಮ್ಮವರು’ಪಾಠೊಡ್ ಮೇರೆನ ವಿಸಯೋಡ್ಲ ಬರೆದಿತ್ತರ್.  ಮೇರ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್-ದ ಸಹ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರೆಡ್ ಒರಿ. ಮೇರ್ ಅಪಗದ ನೇಲೆ ಶ್ರೀಮಂತೆರ್ ಬೊಕ್ಕ ಉದಾರ ಮನಸ್ಸುದ ದಾನ ಧರ್ಮಿಯಾದಿತ್ತೆರ್.

ಸ್ವದೇಶಿ ಚಳುವಳಿದಾತ್ರ, ಎಂಕೆಲ ನೇಲೆ ಅಣ್ಣೆ ಗೋವಿಂದ ಬಿ. ಮೆಂಡನ್ (ನೇಲ್ಯಪ್ಪೆ ಸೀತಕ್ಕನ  ನೇಲೆ ಮಗೆ) ICI-ದ ಕೆಲಸ ಬುಡ್ಡು Textile Dyeing & Printing (ಕುಂಟುಗ್ ಬಣ್ಣ ಬೊಕ್ಕ ಚಿತ್ರ ಅಚ್ಚು ಮಲ್ಪುನ) ಕಂಪನಿ ಮುಂಬೈಡು ಶುರು ಮಳ್ತೆರ್.ಬೊಕ್ಕ ಈರೋಡ್-ಡು ‘ಸ್ವರ್ಣ ಚೆಮ್ ಕಂಪನಿ’ ಕೋಳುದು ತೈಯೆಣೆ ಮುಟ್ಟ ಅಲ್ಪನೆ ಇತ್ತೆರ್.ಆರೆನೊಟ್ಟುಗು  ಎಂಕು ಎಚ್ಚ ಬಳಕೆ ಇಜ್ಜಿ.

ಸಾಗರಯಾನ ಸೇವೆ

ಎಂಕು ಬುದ್ಧಿ ತೆರಿಯೊಂದಿಂಚಿ ಕಪ್ಪಾಲ್ ಜಲಯಾನ ಸೇವೆ ಇರುವನೆ ಶತಮಾನದ ಸುರುಟ್ದಿಂಚಿ ನಮ್ಮ ಕರಾವಳಿಡ್ ಇತ್ತುನು. ಕಪ್ಪಾಲ್ದ ಪುದರ್ಲು: ಸರಸ್ವತಿ ಬೊಕ್ಕ ಸಾಬರ್ಮತಿ. ಮುಂಬೈ-ಕೊಚ್ಚಿನ್ ನಡುಟು ಅವು ತಿರುಗೊಂದು ಇತ್ತುನು.  ಮುಂಬೈಗು ಮುಟ್ಟಿ ಬೊಕ್ಕ ಅವು ಗುಜರಾತ್ ಕರಾವಳಿಗೂ ಪೊವೋಂದಿತ್ತುನು.  ಕೂಡ ಮುಂಬೈಗು ಪಿರ ಬತ್ತುದು ಕೊಂಕಣ್-ಗೋವಾ-ಕಾರವಾರ-ಮಲ್ಪೆ-ಮೂಲ್ಕಿ-ಮಂಗಳೂರು-ಕೊಚ್ಚಿದ ನಡುಟ್ ತಿರುಗೊನ್ಡಿತ್ತುನು.

ಮೂಲ್ಕಿ ಬಂದರು

ಇತಿಹಾಸದ ಕಾಲೊಡ್, ಮೂಲ್ಕಿ ಅರಬೆರ ಒಟ್ಟುಗು ಬೇರ ಮಲ್ಪುನ ನೇಲೆ ಬಂದರಾದಿತ್ತುನು. ಶಾಂಭವಿ ನದಿತ ಬಂದರುದ ದುಂಬುದ ಪುದರ್ ‘ವೊಲಳಂಕೆ’. (ಎಂಕೆಳೆನ ‘ತುಳು ಸ್ಟಡೀಸ್ ಬ್ಲಾಗ್’ ಓದುಳೆ: ಅಂಚೆ-305/18.10.2012: Mulki an emerged land).

ಸುರುಟ್ ಮೂಲ್ಕಿ ಬಂದರುಡುಲಾ ಕಪ್ಪಾಲ್ ಉಂತೊಂದು ಇತ್ತುನಿಂದು ಎನ್ನ ತಿದ್ದ್ಯೆಪ್ಪೆಮಮ್ಮಾಯಿ >ಮಮ್ಮು (ಮೂಲ್ಕಿ ಚರಂತಿ ಪೇಟೆದ ನಂದು ಪುತ್ರನೆರ ಬುಡೆದಿ) ಪಣೋಂದಿತ್ತೆರ್.  ಒಂಜಿ ಸರ್ತಿ ಮುಲ್ಕಿಡು ಸರಸ್ವತಿ ಪಡಾವು ನೆಲಕು ತಾಗುದು ಒರ್ದ ದಂಗುನ್ (agrounded).  ಸರಸ್ವತಿ ಕಪ್ಪಾಲ್ ಉಲಾಯಿ ಬೂರ್ದು, 

ಸಾಬರ್ಮತಿ ಪಡಾವು ಮಾತ್ರ ಬರೊಂದಿತ್ತುನು; ಆಂಡ ಮೂಲ್ಕಿ ಬಂದರ್ ಪತ್ತಿಜಿ. ಈ ಸೇವೆ 1965-1970-ದ ನಡುಟ್ ಉಂತುದು ಪೋಂಡುಂದು ನಂಬುವೆ.

ಪೋರ್ತುಗೀಸೆರ  ಕಾಲದ ಗೋವ

ಮುಂಬೈಡ್ ‘ಶರಾಬು ಬಂದಿ’  (Prohibition) ಉಪ್ಪನಗ, ಗೋವೊಡು ಕಪ್ಪಾಲ್ ದಿಂಜ ಪೋರ್ತು ಉಂತೊಂದು ಇತ್ತುನು.  ಪ್ರಯಾಣಿಕೆರು ಜತ್ತುದು ಪೋದು, ಪೇಟೆ ತಿರುಗುದು,‘ಫೆನ್ನಿ’ (ಗೋಕುಡು ಮಳ್ತಿನ ಸಾರಾಯಿ) ಪರೊಂದು, ಮಜಾ ಮಲ್ತೋಂದಿತ್ತರ್ಗ್ಯ.   ಬೊಕ್ಕ ಕುಪ್ಪಿ ಕುಪ್ಪಿ ಸಾರಾಯಿ ಪತ್ತೊಂದು ಬರೋದಿತ್ತೆರ್. ಗೋವದ ಪೋಣ್ಣುಲೆನ  ಚಾಲಾಕಿ ಸಂಗತಿ ಪಣ್ಡು ಹಿರಿಯೆರ್ ತಮಾಸೆ ಮಲ್ಪುನೆನು ಯಾನ್ ಕೇಣುದೆ.   ಗೋವೊದ  ಪೊಣ್ಣುಳು ಡೆಕ್ಕ್-ಡು ಸರಿಕಟ್ಟುದ ಜಾಗ  ತಿಕ್ಕಿಜಿಡ ಕ್ಯಾಬಿನ್-ಡು ಎಂಚ ಜಾಗ ಪತ್ತೊಂದಿತ್ತೆರ್ ಪಂಪಿನವು ಒಂಜಿ ಬೆಕ್ಕಸದ ವಿಸಯ.

ತಮಾಷೆದ  ಪಾತೆರೊಳು

ಕಪ್ಪಲ್-ದ ವಿಸಯ ಪನ್ನಗ ಕೆಲವು ತಮಾಷೆದ ಪಾತೆರೊಳು, ನುಡಿಗಟ್ಟು ಬೊಕ್ಕ ಗಾದೆಳು ನೆನಪಾಪುನು.

1. ನೆಯಿ ನೆಯಿ

ನಮ್ಮ ದುಂಬುದಕುಲು ಮಂಜಿಡೆ ಪೊವೋಂದಿತ್ತೆರ್ಗ್ಯ. ಕಪ್ಪಲು ಶುರು ಆಯಿ ಬೊಕ್ಕ ಹೆಚ್ಚಾದು ಕಪ್ಪಲುಡುಪೋವೆರ ಪತ್ತಿಯೆರ್.ಕಪ್ಪಲುದ ಪ್ರಯಾಣ ಏತು ಸುಲಭ ಪನ್ನಗ ಬಾಸೆ ತೆರಿಯಂದಿ ಎಲ್ಲಾಕುಳು, ಪರಬೆರು, ಮಾತ ಮುಂಬೈಗು ಬರೊಂದಿತ್ತೆರ್, ಬಂಧು-ಬಳಗದಕುಳು ‘ಪ್ರಿನ್ಸೆಸ್ ಡೊಕು’ಗುಬತ್ತುದು ಪತ್ತೊಂದು ಪೊವೋಂದಿತ್ತೆರ್.  ಕೆಲವು ಸರ್ತಿ ಸುಂಕಕಟ್ಟೆಡ್ ಸುಂಕದಕುಳು ಪೆಟ್ಟಿಗೆನು ಕೋಲ್ದು ತೂವೊನ್ದಿತ್ತೆರ್.  ಇಂಚ ಒರಿಯನು ತಪಾಸ್ ಮಲ್ಪನಗ, ‘ಉಂದು ಎಂಚಿನ’ ಇಂದ್ ಕೇಣ್ನಗ, ಆಯಿ,‘ನೆಯಿನೆಯಿ’ (ghee ghee) ಪಂಡೆ. ‘ಎಂಚಿನ ನೆಯಿ’?(क्या नहीं - ಕ್ಯಾ ನಯೀ).  ಆಯೇ ಪಂಡೆ, ‘ಊರುದ ನೆಯಿ’. ಸುಂಕದಯೆಗ್ ತುಳು ಬರ್ಪುಜಿ, ಊರುದಯಗು ಹಿಂದಿ ಬರ್ಪುಜಿ. ಅಡೆಗ್ ಪತಂಗಲೆ ಆಜಿ. ಬೊಕ್ಕ ಆಯನು ಲೆತ್ತೊಂದು ಬಯಿದಿನಾಯಿ ವಿಸಯ ಬುಡುಪಾದು ಪಣ್ಡೆ.

2. ಕಪ್ಪಲ್ ದಿಂಜುದು ಬತ್ತುನು

ಸರಕುನು, ಜನಕುಳೆನು ಮಾತ ದಿಂಜವೊಂದು ವರ್ಸದ ಕಡೆಟ್ ಬರ್ಪಿನ ಕಪ್ಪಲುನು ತೂದು ಕರಾವಳಿ ಕಡೆಟ್ ಈ ಪಾತೆರ ಪನೊಂದಿತ್ತೆರ್.  ನೆಕ್ಕು ರದ್ದು ಅರ್ಥ ಉಂಡುಂದು ಎಂಕ ಪಿರವುಡ್ ಗೊತ್ತಾನು. ಈ ನುಡಿಕಟ್ಟುದ ತೆಲಿಪಾವುನ ಧ್ವನಿತಾರ್ಥ: ಬಂಜಿನಾಳದು ಬರ್ಪಿಣಿ.  ಈ ತೆಲ್ಕೆತ ಕತೆಟ್, ನಮ್ಮ ಊರುದಕೆಳೆನ ಅಪಗದ ಕಸ್ಟದ ಕತೆಲ ತೆರಿದು ಬರ್ಪುನು. ದುಂಬುದ ಕಾಲೋಡ್ ಮುಂಬೈಗು ಪೊಯಿನಕೆಲೆಗ್ ಉಂತೆರ ಸ್ವಂತ ಬಿಡಾರ ಉಪ್ಪನ್ದೆ ಅಕುಳು ಕೆಲಸ ಮಲ್ಪುನ ಕಂಪೆನಿಡು ಜೆತ್ತೊಂದಿತ್ತೆರ್.   ಅತ್ತಾಂದೆಬೇತಕೆಳೆನ ಆಫೀಸುಡುಲ ಜೆತ್ತೊಂದಿತ್ತೆರು.  ಬಿಡಾರ ಇತ್ತಿನಕುಳು, ಖಾಸಗಿ ಒಣಸುದ- ಬಿಡಾರ (ಖಾನಾವಳಿ) ಮಲ್ತೆರ್.ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಬೊಕ್ಕ ರಾತ್ರಿದ ಒನಸುಗು ತಿಂಗೊಲುದ ಪಣಾಯಿಡ್ ಒಣಸು ಮಲ್ಪುನಕುಳು ಕಾಸು ಕೊರೊನ್ದಿತ್ತೆರ್. ಬೊಕ್ಕ ಬಿಡಾರವಿತ್ತಿನ ಮಿತ್ರೆರೆನ ಸಂಸಾರ ಬಂಜಿನಾಳಾದು ಊರುಗು ಪೊಯಿ ಬೊಕ್ಕ,ಆ ಮಿತ್ರೆರ್ ತನ್ನ ಮಿತ್ರೆರುಗು ಬಿಡಾರೊನು ಬಾಡಿಗೆಗು  ಕೊರೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಆ ಮಿತ್ರೆರು ಬೊಕ್ಕ ತನ್ನ ತನ್ನ ಕುಟುಂಬೊಳೆನು ಮುಂಬೈ-ಗು ತರಪಾವೋಂದಿತ್ತೆರು.ಅಪಗ ಹೆಚ್ಚಾದು ಮುಂಬೈ ಕೋಟೆದ ಪರಿಸರೋಡೆ ನಮ್ಮೂರ್ದಕುಲು ಇತ್ತೆರ್.   ಬರ್ಸ ಮುಗಿನೆಕ್ (ಆಗಸ್ಟ್-ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್), ಪನ್ನುಂಡ  ನೂಲು ಪುಣ್ಣಮೆನೆಡ್ಡು (coconut day = ನಾರಿಯಾಳ್ ಪುಣ್ಣಮೆ = ರಕ್ಷ ಬಂಧನ್. ಆ ದಿನಾತನಿ ಕಡಲಸೇವೆ ಮ್ಮಳ್ಪುವೆರ್ – ಕಡಳ್ಗು ತಾರಾಯಿ ದಕ್ಕುದ್) ಬೊಕ್ಕ ಕಪ್ಪಲ್ ಸೇವೆ  ಸುರುವಾದ್,ಮರೆಯಾಲ ಬರ್ಪಿನೇಡ್ಡು ದುಂಬು (ಏಪ್ರಿಲ್-ಮಯ್) ಕಪ್ಪಾಲ್ ಸೇವೆ ಮುಗ್ಗಿನು.  ಕೆಲವು  ಪೊಣ್ಣುಲೆನ  ಸಂಸಾರ ನುರಿದು ಪೋತುನು – ಬಿಡಾರದ ಪೊಣ್ಣುಳೆನ ದೆಸೆಡ್ಡ್ದಾತ್ರ. ಸುರುತ ಬಂಜಿನಾಲ್ ಬುಡೆದಿನ್ ಊರುಗು ಕಡಪು ಕೋರಿ ಬೊಕ್ಕ ಬೇತೆ ಪೊನ್ನುಳೆಣ ಕಣ್ಣುದಮಾಟೊಗು ತಿಕ್ಕು ಬುರ್ದು, ಏತೋ ಜವನೇರು ಆಕಲೆನ ಬುಡೆದಿನು ಬುಡುದಿತ್ತೆರ್ (ಉಂದು ಗಾಳಿ ಪಾತೆರ ಅತ್ತು; ಎನ್ನ ಕಯಿತಲ್ದ ಬಂಧುಲೆನ ಪೊಣ್ಜೋವುಳು ಅನುಭೋಗಿಸಿದನ ಸಂಗತಿ).

3. ಕಪ್ಪಲ್ ದಿಂಜಾವೆರೆ  ಪೋತಿನಾಯಿ

ತುಳುತ ಕಪ್ಪಲುದ ಮಿತ್ತುದ ಗಾದೆ ತೂಳೆ: ‘ಕಪ್ಪಲ್ ದಿಂಜಾವೆರೆ ಪೋತಿನಾಯಿ ಬಯಿದೆ, ಬಂಜಿ ದಿಂಜಾಯೆರ ಪೋತಿನಾಯಿ ಬಯಿದಿಜೆ.’

ಆಯಿ ದಾಯೆಗ್ ಬಯಿದಿಜೆ?  ಬೆರಿ ಬಗ್ಗಾವುದು ಬೇಲೆ ಮಲ್ಪೆರ ಆವಂದಿನ ಆಯಿ ಒರಿ ಬೇಲೆ ಕಳ್ವೆ.  ಊರು ಊರು ತಿರುಗುದು ಬಂಜಿ ದಿಂಜಾವೊಂದುಲ್ಲೆ.  ದೇವಸ್ಥಾನ, ಇಲ್ಲು-ಇಲ್ಲು, ಕೇರಿ ಕೇರಿ ಪೊವುಂದುಲ್ಲೆ. ಅಂಚಾದು ದೂರ ಪೊಯಿನಾಯಗು ಬೇಗ ಇಲ್ಲೆಡೆಗು ಪಿರ  ಬರೆರ ಆಪುಜಿ.

ಕಪ್ಪಲ್ದ ಬಂಜಿ ನೇಲೆ.  ‘ಆಯಿಕೊಂಜಿ ಮುಂಚಿ ಈಯವಂದು’. ಬಂದರ್ ಕಟ್ಟೆಗೆ ಬತ್ತಿನ ಪೂರಾ ಸರಕುನು ದಿಂಜುನಾತ್ ದಿಂಜಾವೋಡು. ಕಪ್ಪಲುಗು ಸರಕು ದಿಂಜಾವರೆ ಪೊಯಿನಾಯಗು ಸಮಯೊಗು ಸರಿಯಾದು ಸರಕು ದಿಂಜಾವುದು ಮುಗಿಪೋಡು. ಬೆರಿ ಬಗ್ಗಿಜಿಡ,‘ಎಲ್ಯೆ ಕೆಲಸೋಗು ಬರೊಚಿ’ ಇಂದುದು ಪಣ್ವೆರ್. ಇಂಚ ಆಯಿ ಸಮಯೊಗು ಪೋದು, ಸಮಯೋಗು  ಕೆಲಸ ಮುಗಿಸಾವುದು, ಇಲ್ಲಗುಲ ಸಮಯೊಡೆ ಮುಟ್ಟುವೆ.

ಸುಲಬ-ಸುಕ-ಸಂತೋಸದ ಜಲಯಾನ

ಈ ರಡ್ಡು ದಿನತ ಸಾಗರ ಪ್ರಯಾಣ ಬಾರಿ ಮಜೆತ ಪ್ರಯಾಣವಾದಿತ್ತುನು.  ದರಲ ಬಜೀ ಕಮ್ಮಿ.  ಕಡಲು-ಬಾನ-ನೀರು ತೂಪಿನವೇ ಒಂಜಿ ಉಲ್ಲಾಸದ, ಮನಸುಗು ಸುಕ ಕೊರ್ಪಿನ ವಿಸಯ.  ಸರಸ್ವತಿ- ಸಾಬರ್ಮತಿನು ದರ್ತುದು ಪಾಡ್ಡೆರ್; ಆಯಿತ ಕಾರ್ಬೊನು ಮಾರ್ದೆರ್.ಆ ದುಂಬುದ ಸಮುದ್ರ ಸಂಚಾರದ ವಿಸಯ ಇತ್ತೆ ಜನಕುಲೆನ ನೆನೆಪುಡ್ ಮಾಜಿದ್ ಪೋತುನು. ಕೆಲವೆರ್ ಆಯಿತ ಕತೆನು ಆಕೆಳೆನ ಪುಳ್ಳಿನಕೆಳೆಗು ಪಂದುಪ್ಪೆರೆಲಾ ಈಯವು.

ಪಣಂಬೂರ್ದ ಪೊಸ ಬಂದರೊಡ್ದು ಈ ಜಲಯಾನ ಶುರು ಮಳ್ಪೋಡುಂದು ಪಾತೆರೊನ್ದು ಇತ್ತೆರ್.  ಆ ನಿರ್ಧಾರ ಒಡೆಗು ಮುಟ್ಟ ಬಯಿದಿನ್ ಇಂದುದು ಏಂಕು ಗೊತ್ತುಜ್ಜಿ. ನಿಕಲೆಗು ದಾಲ ತೆರಿದುಂಡೇ?

ಕಡೆ ಪಾತೆರೊ

ಕಡಿಮೆ ಪಾತೆರುನ  ಯಾನ್, ಈ ಲಲಿತ ಪ್ರಬಂಧೊಳೆಡು ಜಾಸ್ತಿ ಪಾತೆರುವೆಣ ಇಂದ್ ತೊಜುನು. ಇತ್ತೆ ಸಂಪರ್ಕ ಸಾಧನೆಲು ಏತೋ ಎಡ್ಡೆ ಕೆಲ್ಸ ಮಳ್ತಿನಾತೆ. ಪಡ್ಕೆ ಕೆಲಸೊಗುಲ ಉಪಯೋಗವಾಪುಣು. ಅಂಚಾದು ಎಚ್ಚ ಉದ್ದ ಬರೆಪುಜಿ. ಮುಲ್ಪ ಇತ್ತೆ ಉಮರ್ ಖಯ್ಯಮನ ಪಾತೆರ ನೆನೆಪಾಪುಣು:

ಲೋಕದ ರಹಸ್ಯಗಳಿರುವೆನ್ನ ಪುಸ್ತಕದಿ

ನಾನವನು ಪೇಳ್ಡೊಡೆನ್ನಯ ತಲೆಗಪಾಯಂ|

ವಿದ್ವಾಂಸರೊಳಗೆ ಗುಣಯೋಗರಿಲ್ಲದುದರಿಂ

ದೆನ್ನ ಮನದೊಳಗುಟ್ಟನ್ ಒರೆವುದೊಳಿತಲ್ತು ||       ---  (ಸೌಜನ್ಯ:    ಡಿ.ವಿ.ಜಿ ಯವರ ‘ಉಮರನ ಒಸಗೆ’, ಪದ್ಯ 91)

ಅಂಡಲಾ, ಕೆಲವು ವಿಸಯೊನು ಇತ್ತೆದ ತುಳು ಜೋಕುಲೆಗು ಗೊತ್ತಾವುಂದು ಬರೆತ, ಇತ್ತೆದ  ಜೋಕುಳು ನಮಡುದು ಎಚ್ಚತೆರಿದೆರಿಂದು ಗೊತ್ತಿತ್ತಿದುಲಾ. ಓದಿನಕೆಳೆಗು ಒಂತೆ  ಚರಿತ್ರೆದ  ಅಂಶೊಳು ಅರಿಕೆಗು ಬರು; ಬತ್ತುಂಡ ಯಾನ್ ಬರೆತಿನ ಸಾರ್ಥಕವಾವು.

ಬರೆತಿನಾರ್:  ಹೊಸಬೆಟ್ಟು ವಿಶ್ವನಾಥ (ಪುಣೆ)

೧೪. ಎನ್ನ ಅಣ್ಣೆರು ಲಿಂಗಪ್ಪಣ್ಣೆರು

ಎನ್ನ ರಡ್ಡನೆ ಅಣ್ಣೆರ್ ಲಿಂಗಪ್ಪ ಕೆ. ಮೆಂಡನ್ (ಮುಂಬೈಡ್ ಆರೆನ ಮಿತ್ರವಲಯೊಡ್ LKM ಇಂದುದು ಪುದರ್ ಪೋತಿನಾರ್).  ಆರ್ ತೀರ್ದು ಪೋದು ರಡ್ಡು ವರ್ಸ ಕರೀಂಡ್ – ಫೆಬ್ರವರಿ 16-ಗು).  ಆರೆನ ಒಡನಾಟದ ಪೋರ್ತುಡ್  ಆತಿನ ಕೆಲವು ಸಂಗತಿಲು ನೆನಪಾಂಡು. ಯಾನ್ ಎಲ್ಲಿಡುಪ್ಪನಗ ಆತಿನ ಓಂಜಿ ಸಂಗತಿನು ಬರೆಕನಾ  ಪಣ್ಡುದು ತೊಜುನು.  ಬರೆವರ ಕುಲ್ಲನಗ ಬಾರಿ ಮಾತ ನೆನೆಪುಲು ಊಜೊಂದು ಓಸರೊಂದು ಬರೆರ ಸುರುವಾಣ್ಡ್; ಬರೆವೆರ ಆಜಿ, ಗುದ್ದೊಂದು ಬರ್ಪಿನ ನೆನೆಪುದ ಒರತೆದಾತ್ರ.  ಬರೆವರ ಆವಂದೆ  ಉಂತಪಯ. ನಮ ಜೀವೊಡುಪ್ಪನಗ  ಜ್ಞಾನವಾಹಿನಿ ತಂತುಲು ನಮಕು ಗೊತ್ತಾಯಿನ ವಿಸಯೊನು ನಮ್ಮ ಬೊಂಡುಡು ಒಟ್ಟು ಮಲ್ಪುಣು.  ನಮ ನೆಂಪು ಮಲ್ಪನಗ ಆ ಮೆದುಳು ಒಂಜೋಂಜೆ  ವಿಸಯೊಲೆನು  ಸೂಜಿಕಲ್ದಂಚ ಓಯ್ಪುನು, ಜೋಡಿಸಾವುನು.  ಈ  ರಬಸದ ಗಲಾಟೆಡ್  ನೆನೆತಿನ ವಿಸಯೊಳು  ನುಗ್ಗುನುಗ್ಗಾಪುನು. ಕೊಂಡಿ ತಪ್ಪುನು.

Elder Brother Lingappa-anneru

ನೆನಪುಲು

ಮನಶ್ಯಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ ನೆನೆಪುಳು ಮೂಜಿ ಬಗೆ.  ಒಂಜಿ,ತೂಯಿನ ವಸ್ತುದ ಅರೆಚಣದ ಪರಿಚಯದ ನೆನೆಪು (Sensory memory). ರಡ್ಡ್, ಅಲ್ಪ ಕಾಲದ ನೆನೆಪು (Short Time memory), ಬೊಕ್ಕ ಮೂಜಿನೆ, ದಿಂಜ ಸಮಯದ ನೆನೆಪು (Long Time memory).  ಒಂಜನೆ ನೆನೆಪುಡು, ಅಪಗಪಗ ತೂಯಿನ ವಸ್ತುದ ವಿಸಯ, ಜ್ಞಾನ ತಂತುದ ಮೂಲಕ, ಒಂತೆ ತೆರಿ ಬೊಕ್ಕ ಮದತಿದ್ ಪೋಪುನು, ರಡ್ಡನೆ ನೆನೆಪುಡ್, ಅವು ಒಂತೆ ಎಚ್ಚ ಸಮಯ ನೆನೆಪುಡುಪ್ಪುನು. ಮೂಜನೆಟ್ಟು, ನೆನೆಪು ದಿಂಜ ಸಮಯ ಉಪ್ಪುನು. ಈ ನೆನೆಪುಳು ಒಂಜೆನೆಡ್ಡು ರಡ್ಡನೆಕ್ಕು, ರಡ್ಡನೆಡ್ಡು, ಮೂಜನೆಕ್ಕು ವರ್ಗ ಅವೊಂದುಪ್ಪುನು, ಬೊಕ್ಕ ನಮ್ಮ ಮಂಡೆಡು ನೆನೆಪುಡೇ  ಉಪ್ಪುನು -ಇತ್ತೆ ನಮ ಎಲ್ಲಿಡ್ ಕಲ್ತಿನ ಮಗ್ಗಿಲು, ಕನ್ನಡ ಕವನ - ಕಾವ್ಯೊಳು ನೆನೆಪುಡ್ ಒರಿನಂಚ.   ಅಂಚಿನ ಸಂಗತಿಲು ನಡತು ಪೋನಗ ಅಥವಾ ಭಾವನೆದ  ಸಿರೇಳು ಏರ್ದು ಬನ್ನಗ, ಆ ನೆನೆಪುದ ಚಿತ್ರೋಳು - ಒಂಜೆತ ಪಿರವುಡ್ಡು ಒಂಜಿ ಒಂಜಿ ಆದ್–ಮೂಡ್ಡು  ಬರ್ಪ.  ಅಂಚನೆ ಅಣ್ಣನ  ನೆನೆಪಾವನಗ, ಎಲ್ಯದ ಏತೋ ವಿಸಯೊಳು ತರೆಟ್  ದಿಂಜಿದ್ ಉರ್ಕೋಂದು ಬತ್ತುನು.

ಯಾನ್ ಎಲ್ಯ ಉಪ್ಪುನಗ

ಎನ್ನ ನೇಲೆ ಅಣ್ಣೆ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಅಣ್ಣೆರ್ ಮುಂಬಯಿಗ್ ಪೋದು ಈ.ಡಿ. ಸಸ್ಸೂನ್ ಮಿಲ್ಲಿಡ್ ಕೆಲಸೊಗ್ ಇತ್ತೆರ್ (ಬೊಕ್ಕ ಆರೋಗ್ಯ ಹಾಳಾದ್ 1950ನೇ ಇಸವಿಡ್ ಊರುಗ್ ಬತ್ತುದ್ ಉಂತಿಯೆರ್, ಅವು ಬೇತೆ ಕತೆ). ಆರೆಗ್ ಎನ್ನ  ಭಾವಚಿತ್ರ ತೂವರ್ ಮನಸ್ ಆಂಡ್.  ಯಾನ್ ಅಪಗ 2-3 ವರ್ಸದ ಬಾಲೆ.  ಲಿಂಗಪ್ಪ ಅಣ್ಣೆರ್ ವಿದ್ಯಾದಾಯಿನಿಡ್ ಏಳೆನೆ  ಕ್ಲಾಸ್ ಕಲ್ತುದ್,  ಕೊಡಿಯಾಲ ಬೈಲ್-ದ  ಕೆನರಾ ಹೈಸ್ಕೂಲ್ಲುಗ್  ಪೋವೊಂದಿತ್ತೆರ್,  ಆರೆನ ಸಹಪಾಠಿ ದೋಸ್ತಿ  ಎಚ್. ಮೋಹನೆರೊಟ್ಟುಗು (ಟಿಪ್ಪಣಿ-1 ತೂಲೆ). (ವಿದ್ಯಾದಾಯಿನಿಡ್  ಹೈಸ್ಕೂಲ್ ಆಯಿನಿ 1944 ಇಸವಿಡು.  ಎನ್ನ ಎಲ್ಯ ಅಣ್ಣೆ  ಸದಾನಂದೆರು 1948-ದ ವಿದ್ಯಾದಾಯಿನಿದ ಸುರುತ SSLC batch- ದಾರ್). ಅಪಗ  ಮಂಗಳೂರುಡ್  ಲಕ್ಷ್ಮಣ್ ಅಣ್ಣನ ಮುಂಬಯಿದ ಗುರತದಾರ್ ಒರಿಯೆರ್ನ‘ ಮೆಟ್ರೊ ಫೋಟೋ ಸ್ಟುಡಿಯೊ’ ಸುರುವಾದಿತ್ತಿನ್.  ಎಲ್‌ಕೆ‌ಎಮ್ (LKM) ಅಪಗ ಕುದ್ರೋಳಿಡ್ ಎನ್ನ ಕೊರಗ ಮಾಮುನ ಗುರುತದ ಇಲ್ಲಡ್ ಕುಳ್ಳಿಯೆರ್. ರಜೆತ  ಸಮಯೊಡು ಇಲ್ಲಗು ಬರೊಂದಿತ್ತೆರ್.   ನೇಲೆ ಅಣ್ಣನ ಕಾಕಜಿ ಬತ್ತಿ ಬೊಕ್ಕ  ಎನನು ಕುದ್ರೋಳಿಗು ಪತ್ತೊಂದು  ಪೊಯೆರ್.

Hosabettu Vishwanath as a young boy

ಕೆಲವು ವಿಸಯೊನು  ಯಾನ್ ಬುದ್ಧಿ ತೆರಿಬೊಕ್ಕ ತೆರಿಯೋನಿಯ್ಯ.  ಅಂಡ ಮಂಗಳೂರುಗು ಪೋಪಿನ  ಕಸರತ್ತು ಎಂಕು ಇತ್ತೆಲಾ ನೆನೆಪುಂಡು. (ಕೆಬಿಟ್ ಪಂಪಿನ ಪಾತೆರ. ಬೇತೆ ಏರೇಗುಲ ಪನಡೆ:  ಎನ್ನ ನೇಲ್ಯ ಅಕ್ಕ ಭವಾನಿ - ಅಕ್ಕ ಪಣ್ಣಿನಲ್ಕ, ಯಾನ್ ನಾಲ್ ವರ್ಸ ಮುಟ್ಟ ಮಿರೆ ಪೇರ್ಪರ್ತ್ಯೆಗ್. ಅಪ್ಪೆ ದಾಂತಿ  ಸಮಯೊಡು, ಆರ್ಲಾ ಅರೆನ ಮಿರೆಪೇರ್ ಕೊರುಂದಿತ್ತೆರ್ಗ್ಯ.  ಅಂಚಾದ್, ಎನ್ನ ಮಂಡೆಗ್  ನೆನೆಪು  ಶಕ್ತಿ  ಜಾಸ್ತಿ  ಆದುಪ್ಪೆರ್ಲಾ ಈಯಾವು).

ಆ ಕಾಲೋಡ್ ಸಂಚಾರ ಸಾರಿಗೆ ಸೌಕರ್ಯ ಕಡಿಮೆ ಇತ್ತುನು. ಅಣ್ಣನಕುಳು ಹೊಸಬೆಟ್ಟು-ಕುದ್ರೋಳಿ-ಹೊಸಬೆಟ್ಟುಗು ಪೋವೋಡಾಂಡ ಕಡಲ ಬರಿಟೆ ನಡತಿದು ಪೋವೋಂದಿತ್ತೆರ್. (ಇತ್ತೆ ಕತೆ ಬೇತೆನೇ  ಆತುನು  - ಓದುಳೆ: ತುಳು ಸ್ಟಡೀಸ್ - Post-134 of 12^th August 2008: Debacle of a verdant land: ‘Bailare’ at Posodi). ಎನನು ತಾನ್ಕೊನೆರ ಆಕಲೆಗು ಸಾಕುಬೇಕಾಂಡು.  ಎನನು ಒಂತೆ ನಡೆಪಾವೆರು ಕುಸೆಲ್ದು ಪಾತೆರುದ್, ಕತೆ ಪಂಡ್ಡು, ಅಕುಳು ಕೈಕೈ ಪತ್ತುದು ಎನನು ಕೈ ಸೈಕಲ್  ಸಾವಾರಿಡು ಕೊನೆಯೆರು. ಇರ್ವೆರ್ಲಾ ರಡ್ಡ್  ಕೈಟ್ ಪತ್ತುದು ಎನ್ನನು ಲಾಗ್ವೊಂದು  ಲಾಗ್ವೊಂದುಲಾ ಪೋಯೆರ್. ಎಂಕ  ನಡೆಪೆರ ಸಾಕಾವನಗ, ಆಕೆಲನ ಪುಗ್ಗೆಲ್ಡು ಸರ್ತಿ ಸರ್ತಿಡುಕುಳ ಪೋವೊನ್ದು ಬೋಳೂರ್ ಮುಟ್ಟ ಪೊಯರ್, ಬೊಕ್ಕ ಓಡೋಡು  ಕುಳ್ದು  ಕುದ್ರೋಳಿ  ಮುಟ್ಟಿಯೆರ್.

ಮಂಗಳೂರುಡು ಯಾನ್ ರಡ್ಡು ವಾರ ಇತ್ತೆ  ಇಂದುದು ಎಂಕು ನೆನೆಪು.  ಗುರುಪುರ- ಕೂಳೂರ್  ತುದೆ (ನಿಜ ಪುದರು ಫಲ್ಗುಣಿ ಇಂದುದು) ಬರಿತ ಆ ಇಲ್ಲದ ಕಂಡಿದಲ್ಪ ಈ ಬಾಲೆ ಒರಿಯೆ ಕುಳ್ಳೊಂದಿತ್ತೆ.  ಕಾಂಡ್ಯೆ ಕೂಳೂರ್ ಪತ್ತುದ್ ಅಲ್ಪದ ಮಾತ ಊರುದಕೆಳೆನ ಅಳುವೆಗಾದು ಕಡಲಗ್ ಪಾಯಿಡ್ ಸಾಲಾದು ಪೊಪಿನ- ಬರ್ಪಿನ ಓಡೋಲೆನು ತೂವೋಂದಿತ್ತೆ.  ಪಾಯಿದ ಬಂಗಾರ್ದ ಬಣ್ಣ್ನೊನು ತೂದು, ಬಂಗಾರ್ದ ಪಾಯಿಲಾ ಉಂಡ ಇಂದುದು ಎನ್ನೊಂದು ಇತ್ತೆ.  ಕುದ್ರೋಳಿದ  ಇಲ್ಲಡ್ ಒಂಜಿ ಅಣ್ಣೆಲಾ ಅಕ್ಕಳಾ ಇತ್ತೆರು.  ಆ ಅಣ್ಣೆ ಗುಂಡು ಗುಂಡಾದಿತ್ತಿನ ಎನನು ಅರೆನ ಕ್ಲಾಸ್ಸ್ಗುಳ ಕೊನೋದ್ ಪೋದಿತ್ತೆರ್.   ಅಂಚಾದ್ ಯಾನುಲಾ ಕೆನರ ಹೈಸ್ಕೂಲ್-ದ ಒಂತೆ ಕಾಲದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾದಿತ್ತೆ. ದಾಯೆಗ್ ಪಣ್ಣಗ, ಯಾನ್ ಬುಲಿಪೆರ ಪತ್ತಿಯೆ; ಅಪಗ ಎನನು ಇಲ್ಲಗು  ಪಿರ ಲೆತ್ತೋನ್ದು  ಪೊಯೆರ್.  ಆರೆನ ಮದಿಮೆದ ಸುವರ್ಣೋತ್ಸವದ ಜಾಹೀರಾತು ಮೊಗವೀರ (ಏಪ್ರಿಲ್ 2005) ಪತ್ರಿಕೆಡು  ಬನ್ನಗ ಅರೆನ ಪುದರ್ ಕೆ. ನಾರಾಯಣ ಸುವರ್ಣ ಇಂದುದು ನೆನೆಪು ಮಲ್ತೋನ್ಡೆ. ಆಕೆಳೆನ ಎದುರೆದುರ್ (exchange) ಮದಿಮೆ.  ಹೊಸಬೆಟ್ಟುಡು ಶೇಖರ್ M. ಕಾಂಚನೆರೊಟ್ಟುಗು (ಎಚ್. ಪದ್ಮಾಕರೆನ ಅಣ್ಣೆ ಬೊಕ್ಕ Eastern Bank ಡು ಕೆಲಸೋಗು ಇತ್ತಿನಾರ್.  ಟಿಪ್ಪಣಿ-2 ತೂಲೆ) ಆತಿನ ಆ ಅಕ್ಕನ ಮದ್ಮೆಗು (1956?) ಯಾನುಳ ಪೊದಿತ್ತೆ. ಅಕ್ಕನ ಪುದರ್ ಮದತಿದು ಪೋತುನ್.  ಆಂಡ ಆ ಅಕ್ಕನ ಕುಡ ತೂಯಿನಿ 1959 ಇಸವಿಡು ಆದೂಪ್ಪೊಡು  - ಸೀಕಿಡ್ ಇತ್ತಿನ ಅಮ್ಮೆರೆನು (ಸೇನವೆ ಕೃಷ್ಣ ಅಮೀನ್, ದೊಡ್ಡಕೊಪ್ಲ- ಟಿಪ್ಪಣಿ-3 ತೂಲೆ) ತೂವೆರ ಊರುಗು ಬತ್ತಿನಪಗ. ಮುಂಬೈಗ್ ಪಿರ ಪೊನಗಲಾ ಕಪ್ಪಾಲುಡೇ ಪೋಯೆ. ಎನ್ನ ಎಲ್ಲ್ಯಕ್ಕ ಭಾಗಿ(ರಥಿ)  ಮಂಗಳೂರು ಬಂದರುಡ್ ಆರೆನು ತೂದ್ ಎಂಕು ಪರಿಚಯ ಮಳ್ತು ಕೊರ್ದು ದುಂಬುದ ಕತೆ –  ಲಿಂಗಪ್ಪಣ್ಣೆ ಆಕೆಳೆನ ಇಲ್ಲಡುಕುಳ್ದು ಕಲ್ತೊಂದು ಇತ್ತಿನೆನು - ನೆನೆಪು ಪುಟ್ಟಾಯೆರ್. ಆಕೆಳೆನ ಇಲ್ಲದ ಪುದರ್ ‘ಅರ್ಗಡಿ ಮನೆ’.

ಯಾನ್ ಕೂಡ ಓರ  ಮಂಗಳೂರು ತೂಯಿನಿ 1950-51-ಡು ಆಜಿನೆ ತರಗತಿಡ್ ಉಪ್ಪನಗ (ಅಪಗ ಕೂಳುರ್ದ ಸಂಕ ಕಟ್ಟೊನ್ದು ಇತ್ತೆರ್).  ಎನ್ನ್ ಮೋಕೆದ ಉಪಾಧ್ಯಾಯೆರ್ P.C. (= ಪಂಚ ಕಟ್ಟೆ)  ವಾಸುದೇವ ರಾಯೆರ್ (ಸದಾ-ಅಣ್ಣನ  ಸಹಪಾಠಿ) ಎಂಕೆಲೆನು ಸಾಲೆದ ಶಿಕ್ಷಣ ವಿಹಾರಾರ್ಥವಾದು  ಮಂಗಳೂರ ಬಂದರ್, ರೈಲ್ವೇ ಸ್ಟೇಷನ್,  ಬೊಳೂರ್ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಭತ್ತೇರಿ, ಕೆನರಾ ಹೈಸ್ಕೂಲ್ದ  ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ, ಎಲೋಸಿಯಸ್ ಕಾಲೇಜ್ ಇಗರ್ಜಿ, ಇತ್ಯಾದಿ ತೂಪಿನ ಜಾಗೊಲೆನು ತೊಜಪಾವರಾತ್ರ ಲೇತೊಂದು ಪೋದಿತ್ತೆರ್.  ಲೇಡಿ ಹಿಲ್ದ ಕೈತಲ್ ಇತ್ತಿನ ಆರೆನಾ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪನ (ರತ್ನಾಕರ-ದಯಾನಂದ-ಮಧುಸೂದನ ಕಾವೂರ್-ನಕೆಳೆನ ಅಮ್ಮೆರ್) ಇಲ್ಲಾಗುಳ ಕೊನೋದು  ಪೋದಿತ್ತೆರ್.  ಆರೆನ ಅಣ್ಣೆ (ಎಚ್. ರಾಮ ರಾವು, ಮಠದ ಇಲ್ಲಡು  ಆರೆನ ಸೋದರತ್ತೆನ ದತ್ತಕ ಮಗೆಯಾದ್ ಹೊಸಬೆಟ್ಟುಡು – ಎಂಕೆಲ  ಇಲ್ಲದ ಮೂಡಾಯಿ ಮೆಯಿಟ್ ಇತ್ತೆರ್).  ಏಳೆನೆಡ್  (II Form) ಎನ್ನ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಬೊಕ್ಕ ಕೈಗಾರಿಕೆ ಟೀಚರಾದಿತ್ತೆರು.  ಆರೆನ ಮೆಗ್ಯೆ (ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ) ಎನ್ನ ಎಸ್‌ಎಸ್‌ಎಲ್‌ಸಿ  ಸಂಗಾತಿ.  ಬೊಕ್ಕ ಆರೆನ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪನ ಮಗೆ ದಯಾನಂದ ರಾವು  ಕಾವೂರ್ ಪುಣೆಡ್ ಎನ್ನ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿ (‘ಸೆಂಕ’  ಕಂಪೆನಿಡ್).  ಮಾತೆರ್ಲಾ  ಕಾವೂರ್ನು,  ಕೌರ್ - ಇಂದುದು ಲೆತ್ತೋನ್ದುಪ್ಪನಗ ಯಾನ್ ಆರೆನ್ ಪಂಜಾಬಿ- ಇಂದು ಎಣ್ಣುದಿತ್ತೆ. ಆರೆನ ಇಂಜಿನೀಯರಿಂಗ್ ಸಹಪಾಠಿ ಪಣಂಬೂರ್-ಡು ಪೊಸ ಬಂದರ್ ಕಟ್ಟುನ ಕಂಪೆನಿಡ್ ಕೆಲಸೊಗ್ ಉಪ್ಪನಗ  ಪಡಾವು (ship) ಕಟ್ಟೆ (=wharf) ದ pier-ನು (ರಡ್ಡ್ ಕಮಾನುದ ನಡುದ  ಕಂಬೊನು) ಎಂಚ ನೆಲಕು ತಾರಪ್ಪಾವೆರ್ ಪಂಪಿನ ತಂತ್ರನೊನುಲಾ ತೂಯೇ (1970). ಎನ್ನ ಗುರು ಬಂಧುಲು  ಎಂಕು ಎಂಚ ತಿಕ್ಕಿಯೆರ್! ಉಂದು ಒಂಜಿ  ಯೋಗಾಯೋಗ,  ಅತ್ತೆ!

ಕುಡೋರ ಕುದ್ರೋಳಿ ತೂಯಿನಿ ಯಾನ್ ಎಣ್ಮನೆ (III Form) ಕ್ಲಾಸ್-ಡು ಉಪ್ಪನಗ - ಒಂಜಿ ದಿನತ ವಾರ್ಷಿಕ ಪರೀಕ್ಷೆ ಬುಡ್ಡು, ಎನ್ನ ತಿದ್ದ್ಯಪ್ಪೆನ ಮಗಳೆನ ಮದುಮೆದಾನಿ (1953) ಭಾವನ (ಕೇಶವ ಪಿ.ಪುತ್ರನ್, ಗುಡ್ಲಾಸ್ಸ್ ನೆರೋಲ್ಯಾಕ್ ಪೈಂಟ್ಸ್-ಡು ಇತ್ತಿನಾರ್.  ಈ ಕಂಪೆನಿಡ್ ಯಾನ್ 3 ತಿಂಗೋಲು ಬದಲಿ ಟೈಪಿಸ್ಟ್ ಆದಿತ್ತೆ)  ಕಾರ್-ಗು ನೀರ್ ಮಯಿಪ್ಪರೆ ಪೊನಗ. ಪಣಂಬೂರ್ ಮುಟ್ಟ ನಡತ್ ಪೋದು, ಬೊಕ್ಕ  ಪಣಂಬೂರ್ದು ಪಾಯಿದ ರಡ್ಡ್  ಓಡೋಡು ಪೊದು  ಕುದ್ರೋಳಿಡ್ ಜತ್ತ.  ದುಂಬುದ ಕಾಲೋಡ್  ಮದಿಮೆದ ದಿಬ್ಬಣ  ನಡತ್ತೊಂದೆ  ಪೋವೊನ್ದಿತ್ತುನು. ಇಂಚ ಪಲಿಮಾರುಗ್  ಚಿಕ್ಕಪ್ಪನ ಮಗೆ ನಾರಾಯಣ ಜಿ. ಪುತ್ರನೆರ  ಮದಿಮೆಗುಳ  ನಡತ್ತೊಂದು  ಪೋತಿನ  ನೆನಪಾಪುಣು.

ಕತೆತ  ಕೊಂಡಿ ತತ್ತುನತ್ತೆ! ಎನ್ನ ಕತೆನೇ ಪಣ್ಣೊದೊಂದುಲ್ಯೆ.  ಅಣ್ಣನ ಕತೆ ಕೆಣ್ಲೆ.  ಮುಂಬೈಯಿಗ್ ಪೋಯಿನ  ಅಣ್ಣಾಗು ICI ಕಂಪೆನಿಡು ಕೆಲಸಾಂಡು.  ರಾತ್ರಿ ಶಾಲೆಗು ಪೋದು ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಮಾಲ್ತೆರ್. ಕಾಲೇಜ್-ಗು ಪೋದು BA ಮುಟ್ಟ ಕಲ್ತೆರ್, ಕ್ಲರ್ಕ್ ಆಯೆರ್. BA ಮಲ್ಪಗನೇ  ಮದ್ಮೆ ಆಯೆರ್.  ಧರ್ಮಾರ್ಥ ಕನ್ನಡ ರಾತ್ರಿ ಶಾಲೆಡ್ (ಮೊಗವೀರ, ಬಾಂಬೆ ಫೋರ್ಟ್, ಮದರ್ ಇಂಡಿಯ)  ಸಂಸ್ಕೃತ  ಕಲ್ಪವೊಂದಿತ್ತೆರ್.  ಸಾದಿಡ್ ಪೊನಗ ಅರೆನ  ಏತೋ ಶಿಷ್ಯೆರ್ ನಮಸ್ಕಾರ ಮಲ್ಪೋನೆನ್  ಯಾನ್ ತೂತೆ. ಆರೆಗ್  ದಿಂಜ  ಪರಿಚಯಸ್ತೆರ್. 

ಯಾನ್ 1956-ಡು ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಪಾಸ್ ಆಯೆ.ಒಂಜಿ ವರ್ಸ Shorthand & Typing ಕಲ್ತೆ ಕೊಡಿಯಲಾಬೈಲ್-ದ Pitman’s Shorthand & Typing Institute-ಡು. ಬೊಕ್ಕ ಎನನ್ ಮುಂಬೈಗ್ ತರುಪಾಯೆರ್. ಎಂಕು ಖಾಯಂ ಕೆಲಸಾವನೆ ಮುಟ್ಟ ತಾಂಕಿಯೆರ್.

ಜೀವನ ಸರಾಗೊಡು ಪೊವೊಂದು ಉಪ್ಪನಗ, ಆರೆನ ನೇಲ್ಯ ಭಾವೆ ತನ್ನ ಉಡುಪುದ ಉದ್ಯಮೆಗಾದು ಬ್ಯಾಂಕ್-ದ ಸಾಲ ದೆತ್ತೋನಗ ಮೇರ್ ಜಾಮೀನ್ ಉಂತಿಯೆರ್.  ಈ ಸಾಲ ಮೇರೆನ ಕೆಕ್ಕಿಲುಗು ಬತ್ತುನು.  ಅರೆನ ಭಾವೆ ಸಾಲದ  ಕಂತುನು ಕಟ್ಟಂದೆ ಸಾಲ ಬೂಟ್ಟಾಂದೆ, ಯಂತ್ರ, ಅಸ್ತಿಪಾಸ್ತಿ ಪೂರ ಮಾರ್ದು ತಿಂದು, ಪನಂದೆ ಕೇಣಂದೆ ಬಲ್ತುದು ಪೋಯೆರ್. ಬ್ಯಾಂಕ್-ದ ಜಪ್ತಿ ಬರು ಇಂದುದು ಕೆಲಸ ಬುಡಿಯೆರ್ (ಈ ಸಂಗತಿ ಎಂಕು ಗೊತ್ತಾಯಿನಿ ಯಾನ್ ಪುಣೆಗು ಬತ್ತಿ ಬೊಕ್ಕ). ಆಲ್ತು ಬೊಕ್ಕ ತಾನಿತ್ತಿನ  ವಸತಿ ಸಂಕುಲದ society office-ಡು  ಮ್ಯಾನೇಜರ್ ಆದು ಕೆಲಸ ಮಳ್ತೆರ್ – ತೈಪಿನ ಕಾಲ ಮುಟ್ಟ. ಎನ್ನ ಮೈತಿದಿ ಅಕ್ಕ ತೀರಿ ಬೊಕ್ಕ, ಇಲ್ಲನು ತನ್ನ ಪುದರುಡ್ ಮಲ್ತೊಂದು, (ತಾನ್ ತಾಯಿತಿ ಬೊಕ್ಕ ನೆಲ್ಯಕುಳು ಎಲ್ಯ ಮಗ್ಲೆಗು ದಾಲ ಕೊರಯೆರೆಂದು ಎನ್ನುದು) ಮಾರ್ದು, ತಿಕ್ಕಿನ ಕಾಸುನ್ ಮಾತ ಜೋಕುಲೆಗ್( (ಮೂಜಿ ಅಣ್-ಲು, ಮೂಜಿ ಪೊಣ್ಣುಲೆಗ್) ಸಮವಾದ್ ಪಟ್ಟಿಯೆರ್ (ಬೊಕ್ಕ ಬ್ಯಾಂಕ್ ದ  ಬಾಕಿ ಸಾಲೋನುಳ ಬೂಟಿಯೆರಿಂದುದು  ಅರೆನ ಬಾಯಿದ್ದು ಕೇಣುದುಲ್ಲೆ).  ಎಲ್ಯ ಮಗಳು ಆಳೆನ ತಪ್ಪುಡುದು ಕಷ್ಟೊಡ್ ಉಪ್ಪನಗ ಆರೆನ ಪಾಲ್ದ ಕಾಸುನ್ಲ ಕೊರ್ದು ಕೈ ಖಾಲಿ ಮಳ್ತೊಂಡೆರ್. ಕಡೆಕ್ ಆರ್ ಮಲ್ಲ ಜೋಕುಳೆನೊಟ್ಟುಗು ಕುಳ್ಳಿಯೆರ್.  ಆಳ್ ಕುಡಲ ಕುಡಲ ಕಾಸು ಕೇಣೊಂದು ಬನ್ನಗ ಅಳೆಗಾತ್ರ ತೈಯ ಮುಟ್ಟ – ವರ್ಸ 90 ಮುಟ್ಟ - ಉತ್ಸಾಹವೊಡು ಕೆಲಸ ಮಳ್ತೆರ್, ನೇಲೆ ಜೋಕುಲೆನ ಪಾತೆರ ಕೇಣಂದೆ.  ಡಿಸೆಂಬರ್ 2015 ಒಂಜಿ ದಿನ ಆರ್ ಏರುಗುಲ ಪನಂದೆ ಪುಲ್ಯ ಕ್ಯಾಂಡೆ  ಪಿದಯಿ ಪೊಯಿನಾರ್ ಬಯ್ಯ ಮುಟ್ಟ ಪಿರ ಬತ್ತೆಜೆರ್. ಅಪಗ ಯಾನ್ ಎನ್ನ ನೇಲಪಲಿ ಮಗೆ ಧನಂಜಯನ ಮಗನ  ಮದ್ಮೆಗು  ಪೋತಿನಾಯಿ ಬೋರಿವಿಲಿಡ್ (ಮುಂಬೈ) ಇತ್ತೆ.  ಕೊಡಿಕಡೆ ನಾಡಿಯೆರ್. ಆರೆನ ಮಗೆ ಸುಧೀರ್ ಎನಡ  ಕೇಂಡೆ:”  ಈರ್ ದಾಲ ಆರೆಗ್ ಕಾಸು ಕೊರಿಯರ?”  ಯಾಪಲ ಆರೆಡ ಜೋರುಡ್ ಪಾತೆರಂದಿನ ಯಾನ್ ಆಣಿ ಜೋರುಡ್ ಪಾತೆರಿಯೆ:  “ಈರ್ ಈ ಪ್ರಾಯೊಡ್ ದಾಯೆಗ್ ಕೆಲಸ ಮಲ್ಪುವರು?  ಜೋಕುಳು ಪಣ್ಣಿನಂಚ ಕೇಣುಳೆ”.

ಇತ್ತೆ ಎನ್ನಣಗ, ಎಂಕು ಗೊತ್ತಾಪುನು ಆರ್ ನೇಲೆ ಕರ್ಮನಿಷ್ಠ  ಜೀವಿ ಇಂದುದು.  ಬಾಳುಡು ಬರ್ಪಿನ  ಸಂಗತಿನು  ಮಾತ ಅನ್ವಯ  ಮಲ್ತೊಂದು  (ಪ್ರಸಕ್ತಿ ದೀದ್), ತನ್ನ ಕರ್ತವ್ಯೊನು ಮಳ್ತುದು, ಕಾಸುನು ಸಮ ಸಮ ಪಟ್ಟುದು, ಏರೆಗುಲ ಭಾರವಾವಂದೆ, ಲಕ್ಕೊಂದು ಪೋಯೆರ್– ಮಾತೆರುಗುಲ ಎಡ್ಡೆ ಆದ್.  ಕಡೆ ದಿನತ ಮುಟ್ಟ ತನ್ನ ಕೆಲಸೊನು ಮುಗಿತೊಂದು, ಅಂಧೇರಿದ್ದು ಬೋರಿವಿಲಿಗು  ಪೋದು, ಉಂಡುದು,  ತಿಂದು  ಜೆತ್ತಿನಾರ್.  ಪುಲ್ಯ ಕಾಂಡೆ ತಿಗೆಲೆ ಬೇನೆ ಆದ್ ತಿರ್ತ್ದು ಪೋಯೆರ್ -ತನ್ನ 90ನೆ ವರ್ಸದ  ತಡ್ಯ ಮುಟ್ಟನಗ.

ಆರ್ ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಸತಿದ ಮಹಾಲಕ್ಶ್ಮಿ ಭಜನಾ ಮಂಡಳಿದ ಸ್ಥಾಪಕೆರೆಡು ಒರಿ.  ‘ಬುವಾಜಿ’ ಯಾದ್  ಕೆಲಸ  ಮಲ್ತೋಂದಿತ್ತೆರ್.  ಎಡ್ಡ ಕಂಠ, ಎಡ್ಡ  ಭಜನೆಗಾರೆ.

ಯಾನ್ ಮುಂಬೈ ಪೊಂಡ, ‘ಎನ್ನ ಮೆಗ್ಯೆ ಬೈದೆ,ಎಡ್ಡ ಅಟ್ಟಿಲ್ ಮಲ್ತುದು ಪಾಡ್ಲೇ’  ಇಂದುದು  ಪಣ್ಣೊಂದಿತ್ತೆರು.  ಇತ್ತೆ ಎನ್ನನಗ, ಎಂಕು ಒಂಜಿ ಸತ್ಯ ತೊಜಿದು ಬರ್ಪುನು. ನಮ್ಮ ಅಳಿಯ ಸಂತಾನ ಕಟ್ಟುಡ್, ಎಲ್ಯಕೆಲೆನು  ಮಲ್ಲಾಕುಲು ಎಡ್ಡೆ ತೂವೊಂದುಪ್ಪೊಡು. ಆಂಡ ಎಲ್ಯಕುಲು ಮಲ್ಲಾಯಿ ಬೊಕ್ಕ  ಮಳ್ಳಕುಲೆನ ಕಾಳಜಿ  ಮಲ್ಪುಜೆರು.  ಮಲ್ಲಕೆಳೆಗು  ಎಲ್ಲಕೆಲೆ ಮಿತ್ತುದ ಪ್ರೀತಿಭಾವ  ಕಡಿಮೆ ಆಪುಜಿ.

ಎಲ್ಲಿಡು ಎನ್ಕುಳು ತಾರೆಗು  ನೀರ್ ಮಯ್ಪನಗ, ಕೆದುತ ನೀರ್ ಬಚ್ಚಿದ್, ಒಸರು ಬರೊಂದಿತ್ತುನು.  ಅಪಗ ಒಂತೆ ಕೆಸರುಲಾ ಬರ್ಪುನು.  ಒಸರು ದಿಂಜಿ ಬೊಕ್ಕ ಕೆಸರು ಮಾಜಿದ್ ಕೆದು ದಿಂಜಿದ್ ನಿರ್ಮಲ ತೊಜುನು.  ಅಂಚನೆ ಈ ಮಾತ ನೆನೆಪುದ ಒಸರು ಬನ್ನಗಯಾನ್ ಎಲ್ಯ ಎಲ್ಯ ಕೆಸರುದಂಚಿನ ನೆನೆಪುಣು ಬರೆತಿಜಿ.  ಸಂಪೂರ್ಣ  ಜೀವನಾಸಕ್ತಿಡ್ ಆರ್ ಎನ್ನಿನ ವಿಸಯೊನು ಮಳ್ತು ಮುಗಿತೆರ್.  ಬಾಳುಡ್ ನಮ ಒಡೆಗು ಪೊವೊಂದುಲ್ಲಾ ಇನಿಪಿನ ಚಿಂತೆ ಮುಖ್ಯಾವಾದುಪ್ಪೊಡು. ನಮ ಒಲ್ಪ ಉಳ್ಳಾ ಇಂಪಿನ ಮುಖ್ಯವತ್ತು. ನಮ್ಮ ಉಂತಿನ ಜಾಗ ಮಾತೆರುಗುಲಾ ತೋಜಿದ್ ಬರು. ಮುಟ್ಟಿನ ಆ ಎತ್ತರದ ಜಾಗೊನು ಆಕುಳು ನೆನೆಪುಡು ದಿವೊನುವೆರು.

ಆದು ಪೋಯಿನವು ಕತೆ ಆಪುಣು. ಇತ್ತೆದ ಕತೆಗಾರ್ಲು ಅಕುಳು ತೂಯಿನ ವಿಸಯೊಗು ಒಂತೆ ಒಗ್ಗರಣೆ  ಕೊರ್ದು ಪಣುಪೆರ್, ಆಕೆಳೆಗು ಸರಿ ತೋಜಿನಲ್ಕ.  ಎನ್ನ ನೆನೆಪುದ  ಪರದೆಡ್ ಮೂಡ್ಡು ಬತ್ತಿನ ವಿಷಯೊನು ಇತ್ತಿನೆನು ಇತ್ತಿನಲ್ಕೆನ ಪಣ್ತೆ– ಉಪ್ಪುಕಾರ ಕೂಟನ್ದೆ,  ಸರಿತಪ್ಪು ತೂವಂದೆ.

ಇತಿ, ಆರೆನ ಅತ್ಮೊಗು ಶಾಂತಿ ಉಪ್ಪಡಿಂದು ಪಣ್ಣ್ದು, ಈ ನೆಂಪುದ ಚಿತ್ರೊಗು ಚೌಕಟ್ಟು ಪಾಡುವೆ.

ಟಿಪ್ಪಣಿ

1.    ಎಚ್.ಮೋಹನೆರ ತಂಗಡಿನಿನ್ LKM ಮದಿಮೆ ಆಯೆರ್.  ಯಾನ್ ಮುಂಬೈಯಿಗ್ ಪೊಯಿನಾಯಿ ಸುರುಟು ಆರೆನ ಇಲ್ಲಡು ಇತ್ತೆ (RBI ಕ್ವಾರ್ಟೆರ್ಸ್, ಮುಂಬೈ ಸೆಂಟ್ರಲ್ಡು).  ಆರ್ ಮುಂಬೈಯಿದ ಕನ್ನಡ ನಾಟಕ ರಂಗೋಡ್ ನುರಿತಿನಾರ್. ‘ಆಹುತಿ’ ನಾಟಕ ಬರೆದು ಜೈಹಿಂದ್ ಕಾಲೇಜ್ (ಚರ್ಚ್ ಗೇಟ್)-ದ ರಂಗ ಮಂಟಪೋಡ್ ಗೊಬ್ಬುದೆರ್.  ಮೂಜಿ-ನಾಲು ವರ್ಸದುಂಬು ಬೆಂಗಳೂರುಡು ಕಾಲವಶವಾಯೆರ್.

2.    ಈಸ್ಟರ್ನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಇತ್ತೆ ಚಾರ್ಟರಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್-ಗು ಸೇರ್ದು ಪೋತುನು. ಪಣಂಬೂರ್ದ ಭಾವೆರು (ರಾಮ ಬಿ. ಸಾಲಿಯನ್) ಅಲ್ಪ ಉಪ್ಪನಗ ಯಾನುಲ ಒರ ಇಂಟರ್ವ್ಯೂ ಕೊರ್ದಿತ್ತೇ.

3.    ಆಜಿನೆ ಕ್ಲಾಸ್ಸುಡ್ ಉಪ್ಪನಗ ಹೊಸಬೆಟ್ಟುದ ಪರಮೇಶ್ವರ್ ಪುತ್ರನ್ ಎನನು ‘ಸೇನೆರ ಕಿನ್ನಿ, ಸೇನೆರ ಕಿನ್ನಿ’ ಇಂದುದು  ತಮಾಷೆ ಮಲ್ಪನಗ ಮಾತೆರ್ಲಾ ಎಂಕು ತಮಾಷೆ ಮಲ್ತೆರ್.  ಗಲಾಟೆ ಕೇಣುದು ಹೆಡ್ ಮಾಸ್ಟೆರ್ ಎಚ್. ದಾಮೋದರ ರಾಯೆರ್ ಬತ್ತುದು ಇಡೀ ಕ್ಲಾಸ್ಗು ಪೆಟ್ಟು ಕೊರಿಯೆರ್.  ಎನನು ಬೆಂಚ್-ದ ಮಿತ್ತುಡ್  ಉಂತಪ್ಪೆಯೆರ್ –ದಾಯೆಗ್ ಪನ್ನಗ ಯಾನ್ ಕೊಪೊಡ್ ಪೆನ್-ದ ಶಾಯಿ ರಟ್ಟದಿನ ಗೋಡೆಗು ಬೂರ್ದಿತ್ತುನು. ಕ್ಲಾಸ್ ಟೀಚರ್ PC ಬತ್ತುದ್ ಆಕೆಳೆಗು  ಜೋರ್ ಮಾಲ್ತೆರ್.

ನೆನೆಪುದ  ಚಿತ್ರ  ಬುಡಪಾಯಿನಾರ್:  ಹೊಸಬೆಟ್ಟು  ವಿಶ್ವನಾಥ, ಪುಣೆ

26.02.2017/  01.03.2017

13.ತುಳು ಪಾತೆರೊದ ಬುಧಾನಂದೆರ್

- ಬರೆತಿನಾರ್‍:  ಹೊಸಬೆಟ್ಟು ವಿಶ್ವನಾಥ,  ಪುಣೆ-

ದಿವಂಗತ ಬುಧಾನಂದೆರೆನ ಪರಿಚಯ ಎಂಕಿಜ್ಜಿ. ಆಂಡಲಾ ಅರೆನ್ ತೂಯೆ, ಆರ್‍ ಬರೆತಿನ ಪುಸ್ತಕೊಡು. ಪುಸ್ತಕದ ಪುದರು: "“ತುಳು ಪಾತೆರೊ” ( ಎ ಫಿಲೋಲಾಜಿ ಅಂಡ್ ಗ್ರಾಮರ್ ಆಫ್ ತುಳು). ಆರೆನ ಪಾತೆರೊದ ಗಟ್ಟಿತನೊನು,ಪುಸ್ತಕೊನು ಓದುಂಡನೇ ತೆರಿಯೊಲಿ. ಉದಾಹರಣೆಗಾದು ಆರ್‍್ಬರೆತಿನ “ ತುಳು ತಿರ್ಪಣೆ”ನು ಈ ಲೇಖನದ ಕಡೆಟ್ ಕೊರ್ತೆ. ಆರೆನ ಜೀವನ ಕಾಲೊಡು ಅಚ್ಚು ಮಾಳ್ಪರೆ, ಒಕ್ಕೈತ ಪ್ರಯತ್ನ ‍ವಿಫಲವಾಂಡು. ಆರ್‍ ಕಾಲವಾದು ಇರುವತ್ತರಡ್ಡು ವರ್ಷದ ಬೊಕ್ಕ, ಭೂವಿಜ್ಞಾನಿಯಾದಿತ್ತಿನ ಆರೆನ ಮಗೆ  ಡಾ. ಬಿ.ಎಂ ರವೀಂದ್ರೆರು (ರವೀಂದ್ರ ಮುಂಡ್ಕೂರು)‍ ಕರಡು ಪ್ರತಿನು ಸಂಪಾದನೆ ಮಾಳ್ತುದು ಆಗೋಸ್ತು ೨೦೦೪ ಕ್ಕೆ ತನ್ನ ಪ್ರಕಾಶನ “ಮಂದಿರ”ದಡಿಟು ಬುಡುಗಡೆ ಮಾಳ್ತುದು ತುಳು ಅಪ್ಪೆಗು ಅರ್ಪಿಸಿಯೆರು. ಎನ್ನ ದೋಸ್ತಿ ಶೇಖರ ಚಿತ್ರಾಪು (ಪುಣೆ) ಆರೆನ ಮುಖಾಂತರ ಈ ಗ್ರಂಥೊನು ತೂಪಿನ ಸುಯೋಗ ಒದಗುನು. ಅಂಚನೆ, ಬೆಕ್ಕಸಲಾ ಆಂಡ್-ಆರೆನ ಸಾಧನೆದ ಆಯತಿನು ತೂದು. ಆ ಪುಸ್ತಕದ ಪಡಿನು ಕಿರಾಯಿಗು ದೆತೊಂಬಿನ ಆಸೆಡು ರವೀಂದ್ರೆರೆಗು ಕಾಕಜಿ ಬರೆಯೆ (೧೯.೦೯.೨೦೦೬). ಬೆಂಗಳೂರುದ್ ಪುನಃ ಮಂಗಳೂರುಗು ವರ್ಗ ಆಯಿ ಬೊಕ್ಕ ಎಂಕು ಬರೆಯೆರು:   “ ತಾನ್ ಬರೆತಿನ ಪುಸ್ತಕೊನು  ಮಸ್ತ್ ಜನ ತುಳುವೆರ್‍ ತುಳುಟೇ ಓದೊಡು ಇಂದ್ ಬುಧಾನಂದೆರು ಪಣೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಅಂಚಾದ್ ಈರೆಗೊಂಜಿ ಪಡಿನು ಕಡಪುವೆ. ‘ತುಳುಪಾತೆರೊ’ದ ಸಾರಾಂಶೊನು ವಿಮರ್ಶೆನು ತುಳು ಅಭಿಮಾನಿಲು ಬರೆದ್, ಪ್ರಚಾರ ಮಲ್ತರ‍್ಡ, ನನಾತ್ ಸಾದನೆಗ್ ಸಾದಿ ತೋಜಾಯಿಲೆಕ್ಕ ಆಪುಂಡು- ಇಂದ್ ಎಣ್ಣುವೆ”. ಈ ಪುಸ್ತಕದ  ಎಲ್ಯ ಪರಿಚಯ  ಮೊಗವೀರ ಮಾಸಪತ್ರಿಕೆದ  ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೦೦೭ದ  ಸಂಚಿಕೆಡು ಅಚ್ಚಾತುನು.

ದಿ. ಬುಧಾನಂದ ಶಿವಳ್ಳಿ (1923-1982)  ;  "ತುಳು ಪಾತೆರೊ"  ಗ್ರಂಥೊದ ಲೇಖಕೆರ್.

ಏರೀ ಬುಧಾನಂದೆರು?

ಮೆಟ್ರಿಕ್ಲೇಶನದ  ಬೊಕ್ಕ ಅರೆವೂರು-ಪರವೂರುಡು  ಕೆಲಸ  ಮಾಳ್ತೊಂ ದಿತ್ತಿನ “ಬೂದೆರ್” ತುಳುನಾಡುಗು ಅಪರಿಚಿತರಾದೇ ಒರಿಯೆರು. ಆರೆನ  ತುಳುತ ಮಿತ್ತುದ ಅರ್ತಿಡು, ಮನಸು ತುಳು ಬಾಸೆದ ವಿ‍ಷಯೊಡೇ ತಿರುಗೊಂದಿತ್ತುನು, ಪಂಪ ಕವಿನ ಬನವಾಸಿದ ಲೆಕ್ಕ (ತೆಂಕಣ ಗಾಳಿ ಸೊಂಕಿದೊಡಮೊಳ್ನುಡಿ ಗೇಳ್ದೊಡ ಮಿಂಪನಾಳ್ವ ಗೇಯಂ ಕಿವಿವೊಕ್ಕಡಂ……..ಏನೆಂಬೆನಾರಂಕುಸ ಮಿಟ್ಟೊಡಂ ನೆನೆವುದೆನ್ನ ಮನಂ ಬನವಾಸಿ ದೇಶಮಂ.)  ಪಂಪನ ಕೃತಿ ಸಂಪದೊನು  ತೂವನಗ ಈ  ರೀತಿದ ಉಪಮಾನ  ಸರಿಯತ್ತ್-  ಇಂದ್ ಎಂಕುಳಾ ತೋಜುನು. ಮೂಲು,  ಭಾವನೆದ  ದಿಣ್ಣೊನು  ನೆನೆಪನಗ  ಇರ್ವೆರೆಲ್ಲಾ ಸಮತೂಕೊಡು ಉಳ್ಳೆರ್. ಉಡುಪಿದ ಪಿರಾಕುದ ಪುದರು ಶಿವಳ್ಳಿ. ಅಂಚಾದ್ ಆರ್ ‍ಬುದಾನಂದ ಕೆ.ಶಿವಳ್ಳಿ” (ಬುಕಾಶಿ= ಬಿಕೆಎಸ್)  ಇಂದದು  ಪತ್ರ ವ್ಯವಹಾರ  ಮಾಳ್ತೊಂದಿತ್ತೆರು. ಶಾಲೆ ಬೊಕ್ಕ ಸರಕಾರಿ ರಿಕಾರ್ಡ್ಡು ಆರ್  “ಕೆ. ಬೂದ”. ದುಂಬುದಕುಳು ಎಚ್ಚಾದ್ ಗ್ರಹತ  ಪುದರುಗು ಮಹತ್ವ ಕೊರೊಂದಿತ್ತೆರೆಂದು ಅಕಳೆನ ಪುದರುಡು ತಿಳಿಯೊಳಿ. ಉದಾ: ಐತ (ಆದಿತ್ಯ), ಸೋಮ(ಚಂದ್ರ), ಅಂಗಾರೆ (ಮಂಗಳ), ಬೂದ (ಬುಧ), ಗುರುವ (ಗುರು), ತುಕ್ರ (ಶುಕ್ರ) ಬೊಕ್ಕ ತನಿಯ (ಶನಿ).

ಯಾನ್  ಶಾಲೆದ  ರಜೆಚೀಟಿಡ್  ಇಂಚ  ಅಮ್ಮೆರೆನ  ರುಜುನು ನಕಲು ಮಳ್ತೊಂದಿತ್ತೆ:  “ತುಕ್ರನ ಮಗ ಕೃಷ್ಣನ ರುಜು” 

- (ಅಗತ್ಯ ಉಪ್ಪನಗ ಮಾತ್ರ)

ಬೂದೆರೆ   ‘ಬುಧಾನಂದೆರೆ ‘ ಆಯೆರು. ಉಡುಪಿ ಶಿವಳ್ಳಿಯಾಂಡ್.  ಆರೆನ ಅಮ್ಮೆರ್‍ ಕಾಡ್ಯ ಕುಂದರ್ .  ಕಲ್ಸಂಕ ದ  ಕೈತಳ್  ಒಂಜಿ ಕಿರಾಣಿ ಅಂಗಡಿ ನಡೆಪಾವೊಂದಿತ್ತೆರ್- ಉಡುಪಿ ಕೃಷ್ಣ ಮಠದ ಪರಿಸರೊಡು. ಆರೆನ ನೇಳ್ಯ ಅಮ್ಮೆರ್‍ ಗುರುವಣ್ಣೆ ಕೃಷ್ಣ ಮಠೊಡು ಕೆಲಸೊಗಿತ್ತೆರ್. ಕಲ್ಸಂಕದ ಕೈತಲ್ ಮಠದ ತೋಟೊಡು ಇಲ್ಲು ಕಟ್ಟುದಿತ್ತೆರ್.‍ ಅಂಚಾದ್ ಬುಕಾಶಿ-ರೆನ ಬುಳೆಪಿನ ಕಾಲ- ಗೊಬ್ಬುನ, ಬರವು-ಸರವು ಕಲ್ಪುನ ಬಾಳುವೆಗು ರೂಪ ಕೊರ್ಪಿನ ಕಾಲ- ಉಡುಪಿಡೇ ಕರೀಂಡು.ಪುಟ್ಟುದಿನ ದಿನ ೧೬-೨-೧೯೨೩. ಕಡಿಯಾಳಿದ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಹೈಸ್ಕೂಲುಡು ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಪಾಸು ಮಾಳ್ತೆರು ( ಅಪಗ ಅವಿಭಜಿತ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆ ಮದ್ರಾಸ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯೊಡು ಇತ್ತುನು. ದಿ. ಡಾ. ಕುಶಿ.ಹರಿದಾಸ ಭಟ್ರು ಆರೆನ ಸಹಪಾಠಿ ಯಾದಿತ್ತೆರೆಂದು ಪಣೊಂದು ಇತ್ತೆರ. ಸಾಮಾನ್ಯ ಕುಟುಂಬೊಡು ಪುಟ್ಟುದು, ಆಟ-ಪಾಟದ ಸಮಯ ಉಡುಪಿಡ್ ಕರಿದ್,ಕುಟುಂಬೊದ ಭಾರೊನು ದೆರ್ಪರೆಗಾತ್ರ ಮದ್ರಾಸ್ ರಾಜ್ಯದ ಸರಕಾರಿ ಸೇವೆಗಾದು ಕೊಯಮುತ್ತೂರುಡು ಗುಮಾಸ್ತೆಯಾದ್ ಕೆಲಸೊಗು ಸೇರಿಯೆರು.

ವ್ಯಕ್ತಿ ಚಿತ್ರ

ಗಂಬೀರ,ಚುರುಕಾದ ನೀಟನೋಟ, ವಿಷಯೊನು ಕುತ್ತುದು-ಕುತ್ತುದು ತೂಪಿನ ಅಳವುನ ತೋಜಾವುನು. ಮುನಿಪಣ್ಣೆ, ಪಣ್ಪಿನಾಂಡ ಬೋಡಿತ್ತ ನಾತೇ ಪಾತೆರುನ ಸ್ವಭಾವ. ಮುನು ಮುನು ಸ್ವಭಾವ ಇಜ್ಜಿ. ಅಂಚಾದ್, ತಾಳ್ಮೆ, ಶಾಂತಿ ಗುಣೊಳು ಸಹಜವಾದೇ ಬೈದಿನು. ಸಂಕೋಚ-ಸ್ವಾಭಿಮಾನ ಸ್ವಭಾವೊಡ್ದು ಎತ್ತುಕಡೆದ ಸಮಯೊಡು ಪ್ರಭಾವಿ ಜನಕುಳೆನ ಸಹಾಯ ದೆತಣೊರ ಪಿರಜಾರಿಯೆರು. ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಗ್ರಾಹಿ ಬುದ್ದಿ. ಇಂದೆನು ಆರೆನ ಕೊಯಮುತ್ತೂಡು ಕೆಲಸೊಗು ಉಪ್ಪುನ ಕಾಲೊಡು ತೂವೊಲಿ. ತಮಿಳು-ಕನ್ನಡ-ತುಳುವ ಪೂವೊಳು ಬಳ್ಳುದ ನಂಟುತನೊನ್ ತೆರಿದು ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆದ ಗುಂಪುದ ಮಿತ್ತ ಪ್ರೀತಿಯಾಂಡ್.

ಕುಟುಂಬ ಪ್ರಿಯ

ಬಡಸಂಸಾರೊಡು ಪುಟ್ಟಿನಾರ್. ಅಮ್ಮೆರನ ಸಂಪಾದನೆ ಕಡಿಮೆ. ಆರ್‍ ತೀರಿ ಬೊಕ್ಕ ಮೂವೆರ್‍ ಅಕ್ಕ ತಂಗಡಿನಕುಲು ಬೊಕ್ಕ ಅಕಳೆನ  ಜೋಕುಲೆನ  ಜವಾಬ್ದಾರಿ  ಮೇಲುಗು  ಬೂರುಂಡು. ಮಾರ್ಮಳೆರೆನ  ಮದಿಮೆ ಮಾಲ್ಪಯೆರ್. ಅಪಗ ರವೀಂದ್ರೆರು ಅರೆನ ಮೆಗ್ಗೆ ಮೆಗುತಿನಕುಲು  ಎಲ್ಯಕುಳು.  ಮಲ್ಪೆಡಿತ್ತಿನ ಒರ್ತೇ ತಂಗಡಿನ ಮಿತ್ತ್ ಬಾರೀ ಪ್ರೀತಿ ಇತ್ತುನು. ಆ ಭಾವನಾಪರ ಸಂಬಂದೋಡು ಒಂಜಿ ಕತೆ ಬರೆದಿತ್ತೆರ್.‍ ಆ ಕತೆನು ಎಲ್ಯಿಡ್ ಓದುದಿನ ನೆನಪು ರವೀಂದ್ರೆರೆಗುಂಡು.

ಬುಡೆದಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ (ಮೆಣ್ಕು ) ಪಲಿಮಾರು ಗುಂಡಿ ಬಂಗೇರ ಬರಿತ ಮೈರೆ ಪನ್ಪಿನಾರೆನ ಮಗಳು. ಬುಡೆದಿನ ಅಮ್ಮೆರ್‍ ಮುತ್ತಯ್ಯ ಶೇರಿಗಾರ್‍ - ಮೆಂಡನ್ ಮೂಲದಾರ್. ಮುಂಡ್ಕೂರು ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸಫಳಿಗ ಸಂಬಂದೊಡು ಶೇರಿಗಾರ್‍ ಪುದರ್‍ ಅರೆಗು ಬತ್ತುನು. ವೃತ್ತಿಭೇದೊಡು  ಜಾತಿ ಬುಳೆಯಿನ ವಿಷಯ ನಮಕು  ಮಾತೆರೆಗುಲಾ ಗೊತ್ತುಂಡು.  ಮೊಗವೀರ (ಮರಕಲ) ಜಾತಿಗು ಕೆಲವು ಗೆಲ್ಲುಲು ಪುಟ್ಟುನು- ಗಾಣಿಗ, ಸಪಳಿಗ, ಶೇರಿಗಾರ, ಬೋವಿ  ಇತ್ಯಾದಿ. ಮರಕಾಲ- ಸಫಳಿಗ ವೈವಾಹಿಕ ಸಂಬಂಧ ದುಂಬುಡ್ದಿಂಚಿ ಉಡುಪಿ ಮುಂಡ್ಕೂರು  ಪರಿಸರೊಡು  ನಡತ್  ಬರೊಂದುಂಡು. ಮುತ್ತಯ್ಯರೆನ ಕಸಬು ಮಾತ್ರ  ಅಂಗಿಪೊಲ್ಲುನ (ಟೈಲರಿಂಗ್) ಅವು ಅತ್ತಾವಂದೆ ಒಂತೆ  ಬೆನ್ನಿದ ಕೆಲಸಳಾ  ಇತ್ತುನು. ಬುಕಾಶಿಯೆರೆನ (ಬಿಕೆಎಸ್) ಇರುವೆರ್‍ ಭಾವನಕುಲು (ರವೀಂದ್ರೆರೆನ ಅಮ್ಮನ ಅಣ್ಣನಕುಲು ಟೈಲರಿಂಗ್ ಉದ್ಯೊಗೊಡೇ ಮುಂದುವರಿಯೆರ್‍ (ಇತ್ತೆ ಕಾಲವಾತೆರು).

ಮಂಗಳೂರುಡು  ಉಪ್ಪನಗ ಪಲ್ದಿ/ಮೆಗ್ದಿ ಜೋಕುಳು ಬರೊಂದು ಇತ್ತೆರ್. ಮೈಸೂರುಗು ವರ್ಗವಾಯಿ ಬೊಕ್ಕ ಆಕಳೆನ ಸಂಪರ್ಕನೇ ತತ್ತುನು. ಬಿಕೆಎಸ್‌ನ  ದೊಡ್ಡಕ್ಕನ ಮಗಳ್ ರಾಜೀವಿ ಕುಟುಮ ಉಡುಪಿದ ಎಂಜಿಎಂ ಕಾಲೇಜಿದ ಕೈತಲಿಡ್ ಪೊಸ ಇಲ್ಲ್ ಮಾಳ್ತುದುಲ್ಲೆರ್.‍

ವೃತ್ತಿ ಜೀವನ

ಶುರುಟು ಆ ಕಾಲದ ಮದ್ರಾಸ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಕೊಯಮುತ್ತೂರು ಬೊಕ್ಕ ಮಂಗಳೂರುಡು ಕೆಲಸ ಮಾಳ್ತೆರ್. ಭಾಷಾವಾರು ಪ್ರಾಂತ್ಯ ವಾಯಿ ಬೊಕ್ಕ ಮೈಸೂರು (ಇತ್ತೆ ಕರ್ನಾಟಕ) ರಾಜ್ಯದ ಕೃಷಿ ಇಲಾಖೆಡು ಕುಡಲೊಡು ನೆಲೆಯೂರಿಯೆರು. ರಾಜ್ಯದ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಜಾಗೊಲೆಗ್ ವರ್ಗಾವಣೆ ಆಂಡು. ಇಂಚ ಸಂಸಾರ ಮಂಗಳೂರುಡು ಇತ್ತುಂಡಲಾ ಮಡಿಕೇರಿ, ನುಗು (ಕಬಿನಿ ಜಲಾಶಯ) ಇಂದುದು ಊರು ತಿರ್ಗಿಯೆರ್.‍  ಅರೆಗ್  ೧೯೬೮ ಡು  ಮೈಸೂರುಗು  ವರ್ಗ  ಆಂಡ್. ಸಂಸಾರೊನು ಮೈಸೂರುಗು ಲೆಸೊಂದು ಪೋದು ಕುಟುಂಬ ಸಮೆತ ನಿಲೆಯಾಯೆರ್.

ಗಡಿಗಡಿ  ವರ್ಗಾವಣೆ,  ಅಡಚಣೆ.  ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಉದ್ಯೋಗ ಜೀವನ.  ಭಡ್ತಿಯಾಂಡಲಾ  ಸಂಸಾರದ  ಭಾರಲಾ  ಹೆಚ್ಚಾವೊಂದಿತ್ತುನು. ಸರಕಾರಿ ಸಿಬ್ಬಂಧಿನಕಳೆನ  ಸಂಬಳ ಅಪಗ ಕಡಿಮೆ.  ಮೈಸೂರುಡ್ದು  ಚಿತ್ರದುರ್ಗೊಗು ವರ್ಗ ಆಂಡ್.  ಸಂಸಾರ ಬೀಡ್  ಬದಲ್ ಮಲ್ಪಂದೆ ಆರೆ ಚಿತ್ರದುರ್ಗೊಗು ಪೋವೊಂದು ಬತ್ತೊಂದು ಸರಕಾರದ  ವರ್ಗಾವಣೆದ  ಪರಕೆ  ಸಂದಾಯೆರ್.  ಮೂಜಿ ಆಣ್  ಜೋಕುಳು ಬೊಕ್ಕ  ಒರ್ತಿ ಪೊಣ್ಣು ಮಗಳೆನ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸದ  ಪುದೆ ಏರುನು.  ಆಂಡಲಾ ಮೈಸೂರುದ ವಿದ್ಯಾವಲಯೊಡು ಜೋಕುಲೆಗ್  ಸುಲಭೊಡು ಎಡ್ಡೆ ವಿದ್ಯಾಬ್ಯಾಸ  ತಿಕುಂಡು.  ಕಡೆಕ್ ಮೈಸೂರುಡು  ಉಪ್ಪನಗ ಉಪಲೆಕ್ಕಾಧಿಕಾರಿ ಆದು ೧೯೮೦ ಡು ನಿವೃತ್ತರಾಯೆರು.

ಮೈಸೂರುದ ಅರೆನ ಜೀವನದ ಅವಧಿಡು ಬುಡೆದಿನ  ಅಂಚನೆ ಬೊಕ ಮಗಳೆನ ಅನಾರೋಗ್ಯದ ಕಾರಣ ಬೂದೆರ್ ಜೀವನದ ಚೀಪೆ-ಕೈಪೆದ ಗಳಿಗೆಲೆನ್ ತೂವೊಡಾಂಡ್.  ಮನಸ್ಸಡೇ  ಬೇನೆ ತಿನೊಡಾಂಡ್.

ಮೈಸೂರುದ ಆಡಳಿತ ತರಬೇತಿ ಸಂಸ್ಥೆಡ್ ಸೇವಾವಧಿ‍ತ್ತ ವಂತೆ ಕಾಲ ಸೇವೆ  ಸಲ್ಲಿ ಸಾಯೆರ್. ತರಬೇತಿ ಶಾಲೆಡ್ ಕಛೇರಿತ ಲೆಕ್ಕಶಾಸ್ತ್ರದ ಮಿತ್ತ್  ಉಪನ್ಯಾಸ ಕೊರೊಂದಿತ್ತೆರ್.  ಆ ಸಂಸ್ಥೆಡ್  ಚಿತ್ರ ಕಲಾವಿದೆರಾದ್ ಸೇವೆಡ್ ಇತ್ತಿನ ಎಂ.ಇ. ಗುರು ಇನ್ಪಿನಾರ್ ಅರೆನ ಮಲ್ಲ ದೋಸ್ತಿಯಾದಿತ್ತೆರ್.

ಭಾಷಾ ಶಾಸ್ತ್ರೊಡು ಪದವಿ

ಬುಕಾಶಿ ರೆನ ಸೇವಾವಧಿತ್ತ ಕಾಲೊಡು ಕಾಲೇಜಿಗು ಸೇರುನ ಎಚ್ಚಿನ ವಿದ್ಯೆ ಕಲ್ಪುನ ಅವಕಾಶ ಇತ್ತಿಜಿ. ಆರ್‍ ನಿವೃತ್ತರಾಯಿನ ಕಾಲೊಡು, ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ “ಮುಕ್ತ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ” (ಓಪನ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ) ಯೋಜನೆ ಜಾರಿಡ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್.  ಎಚ್ಚಿನ  ವಿದ್ಯೆ ಕಲ್ಪುನ ಆಸೆ ಮಸ್ತ್ ಇತ್ತಿನ ಆರ್‍, ಮುಕ್ತ  ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾಲಯ  ಸೇರ‍್ದ್ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಸಾಹಿತ್ಯಡು ಎಂ. ಎ. ಪದವಿಗ್ ಓದುದು ತೇರ್ಗಡೆ ಆಯೆರ್. ಅದಗದ ಮೈಸೂರುದ ಮಹಾರಾಜ ಕಾಲೇಜಿದ ಬೊಕ ಮಾನಸ ಗಂಗೋತ್ರಿದ ಗ್ರಂಥಾಲಯ (ಲೈಬ್ರೇರಿ)ದ ಅಂಚನೆ ಪ್ರಾಚ್ಯ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ ದ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಗ್ರಹೊಲು ವಾಚನಾಲಯ ವಿದ್ಯಾ ಸವಲತ್ತುಲೆನ್ ಎಡ್ಡೆ ರೀತಿಡ್ ಬಳಕೆ ಮಲ್ತೊಂಡೆರ್. ಭಾಷಾ ಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಷಯೊಲು, ವಿಜ್ಙಾನೊಲೆನ್ ಅಂಶ ಅಂಶ ಓದುದು ನೋಟ್ಸು ಮಲ್ತೊಂಡೆರ್. ಅರೆನ ಅತಿ ಮೊಕೆದ ವಿಷಯ ತುಳು ಪಾತೆರೊ.

ತುಳು ಸಂಶೋಧನೆದ  ಹವ್ಯಾಸ

ಕಾಲ ೧೯೭೪ - ೭೫ : ಅರೆನ  ರಡ್ಡ್ ಆಣ್ ಜೋಕುಲು ವಿಜ್ಙಾನದ ವಿಷಯೊಲೆಡ್  ಎಂಎಸ್ಸಿ  ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಪಿಎಚ್‌ಡಿ ಪದವಿಗಾದ್ ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಮಾನಸಗಂಗೋತ್ರಿಡು  ಸಂಶೋಧನೆ  ಮಲ್ತೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಮಸ್ತ್ ಪುಸ್ತಕೊಲೆನ್‍ ಕಣತ್ತ್‌ದ್ ಬುಡಂದೆ ಅನವರತ ಓದೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಅಂಚನೆ ಬರೆವೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಜೋಕುಲೆಡ ಅಕಲೆನ (ಭೂವಿಜ್ಙಾನ, ಜೀವ/ಪ್ರಾಣಿ ವಿಜ್ಙಾನ)  ಸಂಶೋಧನೆದ  ವಿಧಾನೊಲು,  ರೀತಿ-ನೀತಿಲೆನ  ಪರಾಮರ್ಶೆ, ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮಾಹಿತಿಲೆನ್ ಚರ್ಚೆ ಮಲ್ಪುನು, ಅಯಿಟ್ ಅರೆನ ತುಳುವ ಭಾಷಾ ಸಂಶೋಧನೆಗ್ ಬೋಡಾಯಿನ  ಅನ್ವಯಿಕ  ಮಾಹಿತಿನ್  ಸಂಗ್ರಹ ಮಲ್ಪುನು, ಕೈಬರವುಡೇ   ನೋಟ್ಸು  ಮಲ್ತೊನುನು ಅರೆನ ನಿತ್ಯದ ಹವ್ಯಾಸ ಆದಿತ್ತಂಡ್. ಅದಗ ನನಲಾ ಕಂಪ್ಯೂಟರ‍್ಡ್  ಬರೆಪಿನ  ಪದ್ಧತಿಲು  ನಂಮ ಊರುಲೆಡ್  ಶುರುವಾದಿತ್ತಿಜಿ. ಕೈಟೇ ಬರೆವೊಡಿತ್ತಿಂಡ್. ಅಂಚನೆ, ಬರೆಯಿನೆನ್  ಕಡಾ ಕುಡಾ ಬರೆದ್ ಶುದ್ಧ ಪ್ರತಿ ಮಲ್ಪರೆ ದಿಂಜ ಸಮಯ ಶೃದ್ಧೆ ತಾಳ್ಮೆ - ಮಾತಾ ಬೋಡಾವೊಂದಿತ್ತ್ಂಡ್ ಇಂದ್ ಅದಗದ ಕಾಲೊಡು ಬರೆವೊಂದಿತ್ತಿನಕಲೆಗ್ ಮಾತಾ  ಗೊತ್ತುಂಡು.

ತುಳು ಇತಿಹಾಸ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಲ್ಪುನಕಲೆಗ್ ಅದಗ ಡಾ. ಕೆ.ವಿ ರಮೇಶೆರೆನ ಅಂಚನೆ ಡಾ.ಪಾದೂರು ಗುರುರಾಜ ಭಟ್ಟರೆನ ಬೊಕ ಕೆಲವೊಂದು ಬೂಕುಲು ಮುಖ್ಯ ಆಧಾರ ಗ್ರಂಥೊಲು. ತುಳು ಲಿಪಿತ್ತ ಮಿತ್ತ್ ಪುಣಿಂಚತ್ತಾಯೆರೆನ ಸಂಶೋಧನೆಲು ಅದಗ ನನಲಾ ಪ್ರಕಟವಾದಿತ್ತಿಜಿ ಇಂದ್ ತೋಜುಂಡು. ಅಂಚಿನ ಸಂದರ್ಭೊಡು ಬುಕಾಶಿಯೆರ್ ತುಳುಕೊಂಜಿ ಪೊಸ ಲಿಪಿ ಬೊಕ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿನ್ ತುಳುಕು ಬಳಕೆ ಮಲ್ಪರೆ ಆವೊಡಾಯಿನ ಸುಧಾರಣೆಲು ಇಂಚಿನ ಮಾತಾ ಲೇಖನೊಲೆನ್ ಬರೆಯೆರ್. ಪ್ರಕಟಣೆ ಮಲ್ಪುಲೆ ಇಂದ್ ಬೆಂಗಳೂರುದ ತುಳು ಚಾವಡಿಗ್ ಕಡಪುಡಿಯೆರ್. ಆ ಲೇಖನೊಲು ಪ್ರಕಟವಾತಿಜಿ ಇಂದ್ ತೋಜುಂಡು.

ಅದಗ ತುಳು ನಿಘಂಟುದ ಯೋಜನೆ ಉಡುಪಿಡ್ ಆರಂಭವಾವೊಂದು ಇತ್ತ್ಂಡ್. ನಿಘಂಟು ಸಮಿತಿಡ್ ಸೇರ್ದ್ ಬೇಲೆ ಮಲ್ಪೊಡು ಇಂದ್ ಅರೆಗ್ ಭಾರೀ ಉಮೇದ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್, ಆಂಡಾ ಅವು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿಜಿ.

ಕಾಲ ೧೯೮೦: ಇಂಚಿನ ಒಂಜಿ  ಸನ್ನಿವೇಶೊಡು  ಸುಮಾರ್ ೧೯೮೦ನೆ  ಇಸವಿಡ್ ಆವೊಂಜಿ ಮೈಸೂರುದ ಇಲ್ಲಡ್ ಅರೆನ ತುಳುವೆರೆಗಾದ್ ತುಳು ಸಾಹಿತ್ಯೊಗಾದ್ ಒಂಜಿ  ಮಹತ್ವದ ಕಾಣಿಕೆಯಾಯಿನ   “ತುಳು ಪಾತೆರೊ”ದ  ರಚನೆ ಯಾಂಡ್(ಅಂತಿಮ ಪ್ರತಿ 12.4.1980) . ತುಳು ಪಾತೆರೊ ರಚನೆ ಆನಗ ತುಳು ನಿಘಂಟು ನನಲಾ ಪ್ರಕಾಶನ ಆದಿತ್ತಿಜಿ.  ಬೂದೆರ್  ತಾನ್ ಬರೆಯಿನ ತುಳು ಪಾತೆರೊನು ಪ್ರಕಟಣೆ ಮಲ್ಪರೆ ಕೆಲವು ಸಂಸ್ಥೆಲೆನ ತುಳು ಕೂಟೊಲೆನ  ಬಾಕಿಲ್ ಬೊಟುದು ತೂಯೆರ್.  ಜಾಕಿನ ಸ್ವಭಾವ. ಏರೆಡಲಾ  ವಾ ಬಗೆತಾ  ಸಹಾಯೊಗ‍್  ನಟ್ಟರೆ ಪೋವಯೆರ್.  ಕಡೆಕ್ ತಂನ ಪಿಂಚಣಿದ ಕಾಸ್ ಡಾಂಡಲಾ ಬೂಕು ಪ್ರಿಂಟ್ ಮಲ್ಪೊಡಿಂದ್ ಮೈಸೂರುದ ಶಿವರಾಮ ಪೇಟೆದ ಒಂಜಿ ಪ್ರಿಂಟಿಂಗ್ ಪ್ರೆಸ್ಸ್ ನ್ ನಿಕಿ ಮಲ್ತೆರ್.‍  ಅದಗ ಬೂಕು ಪ್ರಿಂಟ್ ಮಳ್ಪರೆ ಅಚ್ಚುದ ಮೊಳೆಕುಲೆನ್  ಜೋಡಿಸಾವುನಾ ಪದ್ದತಿ.

ಕಾಲ ೧೯೮೨: ಮಲ್ಲ ಮಗೆ ರವೀಂದ್ರೆರ್‍ ಕುಡಲೊಡು ಗಣಿ ಭೂವಿಜ್ಙಾನ ಇಲಾಖೆಡ್ ಭೂವಿಜ್ಙಾನಿಯಾದ್ ಸೇವೆಡ್ ಇತ್ತೆರ್. ಎರಡ್ಡನೆಯ ಮಗೆ ರಾಜೇಂದ್ರೆರ್ ಪಾಂಡವಪುರೊಡು ರೇಷ್ಮೆ ಇಲಾಖೆಡ್ ‍ಅಧಿಕಾರಿಯಾದ್ ಉದ್ಯೋಗೊಡಿತ್ತೆರ್.   ಬುಡೆದಿನ  ಅನಾರೋಗ್ಯ  ಮಗಳೆನ  ಅನಾರೋಗ್ಯ  ಅರೆನ  ಮನಶ್ಶಾಂತಿನ್   ಕದಡೊಂದಿತ್ತಿಂಡ್. ಮೈಸೂರು ಬುಡುದು ಊರುಗು ಪೋದ್ ನಿಲೆಯಾವೊಡು ಇಂದ್ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಲ್ತೊಂದಿತ್ತೆರ್.  ಅದಗದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಡ್ ಅರೆಗ್ ಒವುಲಾ ಸಮಕಟ್ಟ ಆಯಿಜಿ. ಆರೋಗ್ಯ  ವಂತೆ ಕೈಕೊರುಂಡು.

೧೯೮೨ದ ಡಿಸೆಂಬರ್‍ ತಿಂಗೊಳುದ  ೨೮ ದಾನಿ  ಮೈಸೂರುದ ಕಾಮಾಕ್ಷಿ ಆಸ್ಪತ್ರೆಡ್‍  ಬೂದೆರ್ ಕಾಲನ ಕೈಸೇರಿಯೆರ್‍.‍  ಎಣ್ಣಂದೆ ಆಯಿನ ಅಮ್ಮೆರೆನ  ಸಾವು  ಜೋಕುಲೆನ್  ಕಂಗಾಲ್ ಮಲ್ತ್ಂಡ್.

ಕಾಲ ಉಂತುಂಡಾ? ….. ಕರಿಯೊಂದೇ ಪೋಂಡು.

ಕಾಲ ೨೦೦೪:  ರವೀಂದ್ರೆರ್  ಕುಡಲೊಡು ಸಂಸಾರ ಮಲ್ತೊಂದಿತ್ತೆರ್.  ರಾಜೇಂದ್ರೆರ್‍ ಮೈಸೂರುಡ್ದು  ಇಲ್ಲ್  ಖಾಲಿ ಮಲ್ತ್ದ್ ಬೆಂಗಳೂರುಗು ವರ್ಗ ಆದ್ ಪೋದ್ ಅವುಲು ಸಂ‍ಸಾರ ಮಲ್ತೊದಿತ್ತೆರ್. ರವೀಂದ್ರೆರ್‍ ಒಂಜಿ ದಿನ ತಂನ  ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾಲಯದ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟುಲೆನ್  ನಾಡೊಂದು  ಮೆಗ್ಯನ ಇಲ್ಲಡೆ  ಬೆಂಗಳೂರುಗು  ಬತ್ತೆರ್. ಸರ್ಟಿಫಿಕೆಟುಲೆನ್ ನಾಡುನಗ ರವೀಂದ್ರೆರೆಗ್ ಅಯಿತೊಟ್ಟುಗು  ಅಮ್ಮೆರೆನ  ಕೈ ಬರವುದ  “ತುಳು ಪಾತೊರ”  ಪ್ರತಿ ತಿಕ್ಕ್ಂಡ್.

ಅದಮುಟ್ಟ  ನಮ ರವೀಂದ್ರೆರ್‍ ಈ ತುಳುತ್ತ ಬರವುನು ಓದುನ ಬುಡುಲೆ,  ತೂದೇ ಇತ್ತಿಜೆರ್!  ಅಮ್ಮೆರೆನ  ಕೈಬರಾವುದ ಪ್ರತಿ ಅರೆಗ್ ಮನಸ್ಸ್‌ದ  ಉಲಯಿಯೇ ಇತ್ತಿನ  ಅಮ್ಮೆರೆನ  ನೆನಪುನು ಕುಡ  ಒರ  ಕಲಡಾದ್ ಕೊರುಂಡು.

ತುಳುಪಾತೆರೊ

ತುಳುಪಾತೆರೊದ  ಹಸ್ತ ಪ್ರತಿನ್ ಕುಡಲಾಗ್ ಕಣತ್ ದ್  ಕಂಪ್ಯೂಟರಡ್ ಮೈಕ್ರೋಸಾಫ್ಟ್ ವರ್ಡ್ ಡ್  ಅದಗ ರೂಡಿಡಿತ್ತಿನ ಕನ್ನಡಲಿಪಿತ ತಂತ್ರಾಂಶ  ಬರಹೊನು ಬಳಕೆ ಮಲ್ತ್ ದ್ ತುಳು ಪಾತೆರೊನು ಆಫಸೆಟ್ ಪ್ರಿಂಟ್ ಮಲ್ಪಾಯೆರ್.  ಪ್ರಖ್ಯಾತ ವಿದ್ವಾಂಸೆರಾಯಿನ ಪ್ರೊ. ಬಿ.ಎ.ವಿವೇಕ ರೈಕುಳು ಬೂಕುಗು “ಮದಿಪು” ಬರೆದ್ ಪುಗರಿಯೆರ್. ಅದಗ ಕುಡಲದ ತುಳು ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿದ  ಅಧ್ಯಕ್ಷರ್ ತುಳುನಾಡುದ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಸಂಶೋಧಕೆರಾಯಿನ ಡಾ. ವಾಮನ ನಂದಾವರೆರ್. ಅರೆನ ಮುತಾಲಿಕೆಡ್ ನವೆಂಬರ್ 26, 2004 ದಾನಿ  ಕುಡಲದ ಮಹಾನಗರಪಾಲಿಕೆಡ್ ಇತ್ತಿನ ತುಳು ಅಕಾಡಮಿತ್ತ ಚಾವಡಿಡ್, ತುಳುತ್ತಾ ಮಲ್ಲ ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನಿಯಾಯಿನ ಡಾ. ಯು.ಪಿ. ಉಪಾಧ್ಯಾಯೆರ್ ಮಲ್ಲ ಬಿನ್ನೆರ್ ಏರ್ಯ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನಾರಾಯಣ ಆಳ್ವೆರೆನ ಸಮ್ಮುಗೊಡು ತುಳುಪಾತೆರೊ  ಲೋಕಾರ್ಪಣೆ ಆಂಡ್. ಡಾ. ಪಾದೆಕಲ್ಲು ವಿಷ್ಣು ಭಟ್ಟೆರ್ ಕೃತಿಪರಿಚಯ ಮಲ್ತೆರ್.

ಕಾಲಗರ್ಬೊಡು ತಾರ್ದು ಪೋಪಿನ ಈ ಕೃತಿನು ಅರೆನ ಮಗೆ ನಮ್ಮ ಎದುರುಗು ಕನತೆರು. ಈ ಪುಸ್ತಕೊನು ಓದಂದಿನಕುಲು ಓದೊಡು.

ಉಂದೆತ ಮೂಲ ಲೇಖನ  ಪ್ರಕಟವಾತಿನಿ  ಮುಂಬಾಯಿದ "ಮೊಗವೀರ" ಮಾಸಿೊಡು.  'ಸೌಜನ್ಯ'ಕಾದ್ ಧನ್ಯವಾದೊಲು.  ಉಂದು ಒಂಜಿ ತಿದ್ದಿದಿನ ಆವೃತ್ತಿ.