57. ತುಳು ಗಾದೆಲೆನು ಪಿರ ತೂವನಗ– ಕಂತು 2: ದೋಲುದ ದೂರು ಮದ್ದೊಲಿಡ



ಸಂಗೀತ  ವಾದ್ಯ  ಸಾಧನೆಳೆಡು ನಾಲು ಜಾತಿಲು:  ತತ,  ಸುಷಿರ,  ಅವನದ್ಧ  ಬೊಕ್ಕ  ಘನ.    ತತ,  ತಂತಿಮೂಲದ  ವಾದನ  ಸಾಧನೊಳು  (ವೀಣೆ, ಪಿಟೀಲು, ಇತ್ಯಾದಿ).    ಉಸಿಲುಡು ಯಾ ಗಾಳಿ ಪಾಡ್ಡು ಉರ್ಪುನ   ಸಾಧನೊಳೆಗು 
  ಸುಷಿರ  ಇಂದುದು  ಪಣ್ಪೆರು (ಕೊಳಲು, ನಾಗಸ್ವರ, ಮೋರಿ (ಶ್ರುತಿ),  ಕ್ಲಾರೋನೆಟ್, ಸಾಕ್ಷೋಫೋನು, ಇತ್ಯಾದಿ).   ಅವನದ್ಧೊಡು (ಕನ್ನಡ:  ಬದ್ದವಣ) ಏತೋ ಚರ್ಮ  ವಾದ್ಯೊಳು  ಬರುಪುಣು (ಡೋಲು ಯಾ  ದೋಲು, ಡಮರು, ಚಂಡೆ, ನಗಾರಿ,  ಮೃದಂಗ  ಯಾ ಮದ್ದೊಲಿ/ಮದ್ದಳೆ).    ಘನ  ಲೋಹದ  ಸಾಧನೆಳು  ಗಂಟೆ,  ಜಾಗಟೆ,  ತಾಳ,  ಇತ್ಯಾದಿ.    ಬೊಕ್ಕ  ಘಟ  ವಾದ್ಯಲಾ   ಘನವಾದ್ಯದ   ಉಲಯಿಡೆ   ಬರ್ಪುನು.  

ಚರ್ಮದ  ಪದರುದ ಜಾಗೋಗು  ಕೈಟು ಮೆಲ್ಲ ಯಾ  ಜೋರುಡು  ಬೊಟ್ಟುದು,  ಇಜ್ಜಾಣ್ಡ  ಕೋಲುಡು ಪೆಟ್ಟು ಹಾಕುದು ನಯ  ಅಥವಾ  ಅಬ್ಬರದ   ಸ್ವರ  ಲಕ್ಕವುನ  ವಾದ್ಯೋಳು  ಚರ್ಮ ವಾದ್ಯೊಳು.  ಉಂದೆಕು   ತಾಳ  ವಾದ್ಯೊಳು  ಇಂದುದುಲಾ  ಪಣ್ಪೆರು.   ನಮಕು  ಗೊತ್ತುಂಡು  ಯಕ್ಷಗಾನೊಡು ತೂಪಿನ   ಚಂಡೆ  ಬೊಕ್ಕ  ಮೃದಂಗ (ಮದ್ದೊಲಿ)ತಾಳ ವಾದ್ಯೊಲಿಂದುದು. ನಲ್ಪೆರ, ದಿಗಿನ ದೆಪ್ಪೆರ  ಉತ್ಸಾಹ, ಸ್ಪೂರ್ತಿ,  ಆವೇಶ ಕೊರ್ಪಿನವು    ಲಯಬದ್ದ  ಪೆಟ್ಟುದ  ತಾಳವಾದ್ಯೊಳು. ಎಲ್ಲಿಡು ಎಂಕುಳು,  ಡೋಲುದ  ಸ್ವರ  ಕೇಣ್ದು,ಒಂಜಿ  ಪದ್ಯ   ಪಣೊಂದಿತ್ತ  (ಇತ್ತೆದ ಜೋಕುಳು  ಇತ್ತೆಲಾ  ಪಣ್ಪೆರಾ ಇಂದುದು ಗೊತ್ತುಜ್ಜಿ):  “ದಲುಂಬುಲುಮ್  ತಂಕನಕ, ಲತ್ತು  ಬೀಜ  ಕೊಯ್ಕನಕ,  ದಲುಂಬುಲುಮ್  ತಂಕನಕಲತ್ತು  ಬೀಜ  ಕೊಯ್ಕನಕ“ (ಮೆಲ್ಲಲಾ ಒತ್ತುದುಲಾ ಪಣೋಡು, ಬೊಟ್ಟುನ ಕೆಳೆನ ತಾಳೊಗು  ತಕ್ಕ). 
ಡೋಲು  ಆಕಾರೊಡು ನೇಲ.  ಮಾತೆರ್ಲಾ   ಪೆಟ್ಟು  ಪಾಡುನಕುಲೆ.  ಜಾತ್ರೆಡು,  ಕಂಬುಳೊಡು,  ಮೆರವಣಿಗೆಡು,  ಮದುಮೆಡು, ತೈತಿನಕೆಲ  ಇಲ್ಲಡು,  ದುಂಬುದ  ಕಾಲೊಡುಏರ್ಲಾ  ಇಲ್ಲದ ಮಲ್ಲಕುಳು, ಯಜಮಾನೆರು, ತೈತಿಂಡ  ಪ್ರೀತಿಡ್ಕುಕ್ಕುದ ಮರತ ಗೆಲ್ಲುಡು ಡೋಲುನು  ನೇತಾಡುವುದು  ಕೊರಗರೆಡ  ಡೋಲು  ಬೊಟ್ಟಾವೋಂದಿತ್ತೆರು.  ಪ್ರೀತಿದ, ಕೃತಜ್ನಭಾವದ, ಮರ್ಯಾದಿಗೆದ  ಸೇವೆ.  ಅಂಚಾದು,  ಅಪ್ಪನಕೆಳೆಗು  ಕೊಪ ಬನ್ನಗ ಒಂಜಿ ಪಾತೆರೊ ಜೋಕುಲೆಗು ದಕ್ಕೊಂಡಿತ್ತೆರು.  ಜೋಕುಳು ಒಂಜಿ  ವಸ್ತುನು  ಕುಡಕುಡಲಾ  ಕೇಣಿಯೆರ್ಡ,  “ದಾನೆ    ಯಾನ್ತೈತಿ ಕಾಲೊಡು ಕುಕ್ಕುದ ಮರೊಟು ಡೋಲು  ಪಾಡುವುನಾ?”
ಇಂಚ ಮಾತ   ಸಾಮಾಜಿಕ-ಧಾರ್ಮಿಕ  ಕಾರ್ಯೋಗು.  ಡೋಲು  ಬೊಟ್ಟುವೆರು.  ಚರ್ಮ ವಾದ್ಯೋಳು  ಮಂಗಳವಾದ್ಯೋಳು ಇಂದುದು ಪರಂಪರೆಡು ನಂಬೊಂದು ಬಯಿದಿನ ಪಾತೆರೊ.  

ದೋಲು ಪೋದು ಮದ್ದೊಳಿಡ  ದೂರು  ಪಂಡಿಲೆಕ್ಕ - ಆವಂದಿ ಸಂಗತಿ (Non-event)
ಉಂದೊಂಜಿ ತುಳುತ  ಗಾದೆ ಇಂದುದುಲಾ  ಪಣೋಲಿ,  ನುಡಿಗಟ್ಟು  ಇಂದುದುಲಾ ಪಣೋಲಿ.   ಮೇಲ್ಮೇಲುಗುತೂವನಗ, ಉಂದೊಂಜಿ ಆವಂದಿನ–ಆವೆರಾವಂದಿನ -  ಸಾಧಾರಣ  ಸಂಗತಿ (Non-event).   ಪನ್ಪಿನಾಯಿ ಪೋಡುಂಬೆನಾ?ಅತ್ತ್.  
ಆತಿನ ವಿಷಯೊನು ನಮ  ಸತ್ಯ-ನಿಷ್ಠೆಡು ಪಣುವ.  ಉಪ್ಪಂದಿನ್ನೆನು  ಉಂಡು  ಮಳ್ತುದುಲಾ ಪಣ್ಪಿನಕುಳು ಉಪ್ಪೆರೆಲಾ ಇಯಾವು. ಇಂಚ ಪಣ್ಪಿನೆನು ಉಪಮೆ,  ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷೆ  ಪಣ್ಲೆ.  ಇಜ್ಜಾ  ಅತಿಶಯೋಕ್ತಿ  ಇಂದುದುಲಾ   ಪಣ್ಲೆ.   ಅತಿನ ವಿಷಯೊಡ್ಡುಲಾ ನೆಕ್ಕ್ದಿಂಜ  ಅರ್ಥ  ಕೊರುದು ನಮಕು ಪಿಣೆರ, ಬರೆವೆರ  ಸಾಧ್ಯ.   ಉದಾರ್ಮೆಗು, ವಿಶ್ವ ಸಾಹಿತ್ಯೊಡು ಸೇರ್ದು ಪೊಯಿನ ಪಂಚತಂತ್ರದ ಕತೆಳೆನು ನೆನಪುಳೆ.  ಅವು  ಪೂರಾ  ಕಾಲ್ಪನಿಕ  ಕತೋಳು.   ಅವು ನಂಕು ಮಾತವ್ಯವಹಾರೊಗು   ಬೋಡಾಯಿನ ಸಾಮಾನ್ಯ  ಜ್ನಾನ,  ಸಮಯ ಸಮಯೋಗು  ತಕ್ಕ  ನಡಪುನ   ನ್ಯಾಯ-ಧರ್ಮದ  ಸಾದಿನು ತೆರಿಪಾವುನು.    ಅಮಸರೊಡು ದುಡುಕುದು ಕೆಲ್ಸ ಮಲ್ಪೆರ ಬಲ್ಲಿ,ಮಿತ್ರೆರು  ಏರ್, ಪಗೆನಕುಳು  ಏರ್,  ತಪ್ಪು ಒವು,  ಒಪ್ಪು  ಒವು, ಬದುಕು  ನಡೆಪೆರ  ಬೋಡಾಯಿನ   ಸಾಮಾನ್ಯ ಉಪಾಯ-ತಂತ್ರೊಲು  ಎಂಚಿನ  ಪಣ್ಪಿಣ  ಪರಿಜ್ನಾನೋನು  ಪ್ರಾಣಿ-ಪಕ್ಷಿ- ಮನುಷ್ಯೆರ ಸoಬಂಧೋಡು ದೇರ್ತುದು ತೋಜಾವುನು. 

ದೋಲುದ  ದೂರು  ಮದ್ದೊಲಿಡ ಸರಿಯ ?
ಪೆಟ್ಟು  ತಿನ್ಪಿ  ಸಮಾನ  ದುಕ್ಕಿಲು. ಒರಿಯಗು ಒಂತೆ ಹೆಚ್ಚ,  ಬೊಕ್ಕೊರಿಯಗು  ಚೂರು  ಕಡಿಮೆ.  ಡೋಲುಲಾ ಮದ್ದೊಲಿಲ  ಇರ್ವೆರ್ಲಾ ಪೆಟ್ಟು ತಿಂಪಿನಕುಳು.  ಆಕೆಲೆಗು  ಬಯಿದಿನ  ಕಷ್ಟ ಒಂಜೆ ತರತ.   ದೋಲುಗು ಕೋಲುದ  ಪೆಟ್ಟು.   ಮಾತೆರ್ಲಾ  ಪೆಟ್ಟು  ಪಾಡುನಕೆಳೆ, ಸೇವೆ  ಪಣ್ಡು. ಮದ್ದೊಲಿಗು ಗಾಯನದ ಸಮಯೊಡು ಬೆರೆಲಿಡು ನಯವಾದು ತಟ್ಟುವೆರು, ಬೊಟ್ಟುವೆರು, ಪೂಜುವೆರು.  ಎಡ್ಡೆ  ಸ್ವರ  ಲಕ್ಕವೆರು.    ಒರೊಗು, ಒಂಜಿರುವೆರಡ  ಪೆಟ್ಟು  ತಿಣ್ಪುನು.  
ಅಂಚಾದು, ಇರುವೆರೆನಲಾ  ದುಃಖ  ಒಂಜೆ.  ಅಕುಳು ಪೀಡಿತೆರು.  ಒರಿ ಪೀಡಿತಗು ಬೋಕ್ಕೋರಿ  ಪೀಡಿತಡ್ಡು ಏತ್  ಸಹಾಯ  ತಿಕ್ಕು  ಪಣ್ಪಿ   ಪ್ರಶ್ನೆ   ಉಂಡಾಪುಣು.   ಅಂಚಾದು ನಮಕು ಕಷ್ಟೊಗು   ಸಹಾಯ   ದೆತೊನಾಂಡ,  ತಾಕತ್ತು  ಇತ್ತಿನಕೆಳೆ ಕೈತಲ್ಪೋದು ತಿಕ್ಕೊಡು.   ತಿಕ್ಕುದು,  ನಮ್ಮ  ಕಷ್ಟೊಲೆನು ಪಣ್ದು ದೂರು  ಕೊರುಡು.   ಆಕೆಳೆಡೆಲ  ತಕ್ಕ   ಸಹಾಯ ದೆತೊನೊಡು.   ದೈಹಿಕ,  ಬೌದ್ಧಿಕ,  ಆರ್ಥಿಕ ಶಕ್ತಿ  ಇತ್ತಿನಕೆಳೆನು  ಬೊಕ್ಕ  ಸಮಾಜೊಡು,ಅಧಿಕಾರವಲಯೊಡು  ಪ್ರಭಾವ  ಇತ್ತಿ ಜನಕುಲೆನ  ಸಂಪರ್ಕ  ಮಲ್ಪೊಡು.. ಇಂಚಿನ  ಶಕ್ತಿದಾಂತಿನಕುಳು ಏತ್ಮಟ್ಟುಗು  ಸಹಾಯ  ಕೊರುವೆರು? ಪಂಚ  ತಂತ್ರೊಡು,  ಈ ಉಪಾಯದ ಪಾತೆರೊ ಪಣ್ತೆರು:  “ಗಂತವ್ಯ  ರಾಜಸಭಾ, ದೃಷ್ಟವ್ಯ ರಾಜ ಪೂಜಿತಾ.  ಯದ್ಯಪಿ    ಭವೇದ್ ಅರ್ಥೋ, ಭವೇದ್  ಅನರ್ಥ  ಪ್ರತಿಕಾರಃ”.   ದಾಲ  ಪ್ರಯೋಜನ  ಇಜ್ಜಿಡಲಾ,  ಕಷ್ಟದ  ಸಮಯೊಗು ಕೆಲಸೋಗು ಆವೆರು.  ಇತ್ತೆದ ಸ್ಥಿತಿಟು, ‘ರಾಜಸಭಾಪನ್ನುಣ್ಡ   ಸರಕಾರಿ  ಅಧಿಕಾರ  ವಲಯ,‘ರಾಜ ಪೂಜಿತಾಪನ್ನುಣ್ಡ ನಾನಾ ಸಮಾಜ ಸೇವಕ ಯಾ  ನಗರ ಸೇವಕ  ವರ್ಗ,  ಅಧಿಕಾರಿ  ವರ್ಗ  ಬೊಕ್ಕ  ಆಕೆಲ ಮಿತ್ರೆರು,ಇಷ್ಟೆರು  ಬೊಕ್ಕ  ಬಂಧುಜನಕುಳು. 

ಆರ್ಥ ಸಾರಂಶ
  ನುಡಿಗಟ್ಟು/ಗಾದೆನು ಉಪಮೆಯಾದು ಇಜ್ಜಾ ಅತಿಶಯೋಕ್ತಿಡು ಪಣ್ತೆರು. ವಾಕ್ಯಾರ್ಥ ಬೋಧೆಗುನಾಲು ವಿಷಯೊಳು  ಅಗತ್ಯ.  ಆಕಾಂಕ್ಷೆ,  ಯೋಗ್ಯತೆ,  ಆಸಕ್ತಿ, ಬೊಕ್ಕ  ತಾತ್ಪರ್ಯ.  ಪನೆರ ಇತ್ತಿ ವಿಶಯೋಣು ಪನೋಡು ಇಂದುದು ಬೋಡುಂದು ಮಳ್ಪುನ ಭಾವನ ಸೂಚಕ ಶಬ್ದ ಪ್ರಯೋಗ, ಶಬ್ದದ ಭಾವನಾ ಸೂಚಕ ಸಾಮರ್ಥ್ಯನು  ಯೋಗ್ಯತೆ  ಇಂದುದು  ಪಣ್ಪೆರು.   ಆಸಕ್ತಿ  ಪಣುಂಡ,   ಭಾವಾರ್ಥ ಸರಿಯಾದು ಗೊತ್ತಾವರೆ ಸಬುದೊಳು ಕೈತಲ್ಕೈತಲ್ ಉಪ್ಪೋಡು.    ಅಪಗ ಪಣ್ಪಿನಾಯನ  ಯಾ  ಬರೆಪಿನಾಯನ  ಪಾತೆರೊದ ತಾತ್ಪರ್ಯ ತಾನಾದೆಮೂಡ್ಡುಬರ್ಪುನು.
“ದೋಲು ಪೋದು ಮದ್ದೊಲಿಡ  ದೂರ್  ಪಂಡಿಲೆಕ್ಕ!”  ಡೋಲು ಬೊಕ್ಕ  ಮದ್ದೋಲಿ ಬೊಟ್ಟುದು  ವಾದನ  ಮಲ್ಪುನ   ವಾದ್ಯ  ವಿಶೇಷೊಳು.    ಸಹಾಯ  ದೆತೊನುನಾಂಡ  ಏರೆಡ ದೆತೊನುಡು? ಸಹಾಯ  ಕೊರೆರ   ಶಕ್ತಿ  ಇತ್ತಿನ ಕೆಲ ಕೈತಲ್ಪೋಲೆ ,ಸೀದ ಜನಕುಳೆನು ಅತ್ತ್. “ಸೀದಡ್ ಇತ್ತಿನಾಯನ ಸಾದಿಗ್ಬೇಲಿಗ್ಯ”  ಪಣ್ಪಿ ಪಾತೆರೊ ಉಂಡತ್ತೆ!  ಸರಲ  ಮನುಷ್ಯಗು ಪೋಡಂದೆ   ಅಡೆತಡೆ  ಮಲ್ಪುನಕುಳು  ಜಾಸ್ತಿ.  ದಿಣ್ಣದ,  ಬಣ್ಣದ, ಜೋರುದ ಜನಕುಳೆಡ  ಬಾಕಿ  ಜನಕುಳು ಪೋಡಿವೆರು.  ಕುಡೊಂಜಿ ಪಾತೆರೊ ನಮ ಹಿರಿಯೆರು  ಪಣ್ಪೆರು.  “ಆನೆಡ್ಕುಳ್ಳಿನಾಯಡ  ಸುಣ್ಣ  ಕೇಣರ ಬಲ್ಲಿ”.  ಆಕೆಲ ಪಾತೆರೊ ಸುಣ್ಣದ ಬೊಟ್ಟದಂಚ  ಸರಿ,  ಸ್ಪಷ್ಟ, ಕಡಕ್, ಬೊಕ್ಕ ಕಠೋರ.   ಬಾರಿ  ನೇಲಕೆಳೆಡ, ಎತ್ತೊರುಡು ಇತ್ತಿನಕೆಳೆಡ, ತಾನ್ಮಲ್ಲಾಯಿ ಪಣ್ಡುಬೊರು,  ಗರ್ವ  ಇತ್ತಿನಕೆಲಡ  ಎಲ್ಯ ಸಾಯ   ಕೇಣಡೆ, ಆಕೆಲ ಕೈತಲ್ಪೋವಡೆ ಇಂದುದು ಕಂಚಿ ಗಂಟೆನು ಬೊಟ್ಟುದು ಪನ್ಪಿನಂಚ  ಪಣ್ತೆರು ಗಾದೆಡು ಮೂಡ್ಡು ಬರ್ಪಿನ ಒಳ  ಅರ್ಥೋಡು.

ಗಾದೆ  ಸರ್ವಕಾಲಿಕ ಸತ್ಯನಾ?
ಪುರಾಣ- ಇತಿಹಾಸೊಡು ಈ ಗಾದೆಗು ಅಪವಾದಿತ್ತಿನ ಸಂಗತಿಲು ನಡತು ಪೋತುನು. ರಾಮಾಯಣೋಡು  ಸುಗ್ರೀವ-ರಾಮೆರು  ಸಮಾನ  ದುಃಖಿಳು. ರಾಮೆರು ಸುಗ್ರೀವನ  ಅಣ್ಣೆ  ವಾಲಿನು ಕೆರ್ದು ಆಯಗು  ಅಯನ  ಬುಡೆದಿರುಮೆನು ತಿಕ್ಕವುದು ಕೊರ್ಪೆರು.   ಸುಗ್ರೀವೆ  ತನ್ನ  ವಾನರ  ಸೇನೆದ ಬಲೊಟು ರಾಮನೊಟ್ಟುಗು ಲಂಕೆಗುಪೋದು ರಾವಣನ ಸೈನ್ಯೊನು  ನಾಶ  ಮಲ್ಪುವೆರು.   ರಾಮೆ  ರಾವಣಡ ಪೊರ್ಮ್ಬುದು ಆಯನು ಕೆರ್ಪೆ. 
ಇತಿಹಾಸೊಡು,  ನಮ್ಮ  ದುಂಬುದ  ದಕ್ಷಿಣ  ಜಿಲ್ಲೆಡು  (ಸುಳ್ಯ, ಪುತ್ತೂರು ,ಕುಂಬ್ಳೆದಲ್ಪ) ರೈತೆರ  ದಂಗೆ ಆದು, ತುಂಡರಸೆರು ಒಟ್ಟುಗಾದು ಬ್ರಿಟಿಷರೆನು ಒರೊಗು ಸೋಪಾದೆರು.  ಉಳ್ಳಾಲದ  ರಾಣಿ  ಅಬ್ಬಕ್ಕ ಪೋರ್ತುಗೀಸೆರೆನು ಸೋಪಾದು, ಸೋಪಾದು ಗೋವೋಗು  ಆಕೆಳೆನು ಪಿರ ಬಲಿಪಾವೊಳು  ತನ್ನ  ಪ್ರಜೆಕುಲೆನ ಒಗ್ಗಟ್ಟುದ ಶಕ್ತಿಡು.
  ಉಪಮೆ  ಇತ್ತೆದ ಕಾಲೊಗು  ಸರಿ  ತೋಜುಜಿ, ಒಂಬುಜಿ,  ಅತ್ತೆ!.  ಉಳಿಗ ಮಾನ್ಯ ಪದ್ಧತಿಡು,    ಪಾತೆರೊ  ಸರಿ  ತೋಜುನು.    ಪದ್ಧತಿ  ಇತ್ತೆ ಪೋತುನು. ಇತ್ತೆ  ಮಾತೆರ್ಲಾ  ಸಾಮಾಜಿಕವಾದು ಸಮಾನತೆ  ಪಡೆತೆರು.  ಒಗ್ಗಟ್ಟಾತೆರು.
ಇತ್ತೆ, ಅನ್ಯಾಯೊಗು ಪೆಟ್ಟು ತಿಣ್ಪಿನಕುಳು ಒಟ್ಟಾಪೆರು.  ನ್ಯಾಯೊಗಾತ್ರ ಕಾದುವೆರು ಒಟ್ಟಾದು.  ನ್ಯಾಯಾನ್ಯಾಯದ ಪರಾಮರ್ಶೆ  ಆವನಗ ಆಕೆಲುಗು ನ್ಯಾಯಲ  ತಿಕ್ಕು.

ನಾಡ ನುಡಿತ   ಪೊಸ ಅರ್ಥ
ಇನಿ ಕೋಡೆಡು,ಒಂಜೆ ತರತ  ದೈಹಿಕ (Physical),  ಸಾಮಾಜಿಕ (Social),ತಂಬಾಕು-ಸಾರಾಯಿ  ಸೇವನೆ, ಮಾನಸಿಕ  ತೊಂದರೆ (Mental disorder),ನಿರುತ್ಸಾಯ (depression), ಇಂಚ ಮಾತ ಸಮಸ್ಯೆಳೆಡು, ನರಳುನಾ ಕೆಳೆಗು,ಅಂಚಿನನೆ   ಕಷ್ಟ  ತಿಂದು  ಪಿದಯಿ ಬಯಿದಿನಕೆಲೆನ  ಸಹಾಯ  ದೆತೊನುವೆರು.  ಸಹಾಯ  ಕೊರ್ಪಿನಕೆಳೆನ ಗುಂಪುನು   (Helpers Groups)  ಒಟ್ಟು  ಮಲ್ಪುವೆರು.   ಬೇತೆ ಬೇತೆ ವ್ಯಸನದ ಕಲೆಗುಪನ್ನುಣ್ಡ  ಸಹಾಯ  ದೆತೊನುನಕೆಳೆಗು (Helpees) ಆಯಾಯ ವ್ಯಸನೊಡ್ಡು  ಕಷ್ಟ  ತಿಂದುದು ನೀಚಿದು ಬಯಿದಿನ ಕೆಲ ಗುಂಪುನು ತಯಾರು ಮಲ್ಪುವೆರು.    ಸಹಾಯ  ಮಲ್ಪುನ  ಗುಂಪು  ಆಯಾಯ ಗುಂಪುದ ರೋಗಿನಕೆಳೆಗು,  ಸಾಂತ್ವನ  ಮಲ್ಪುವೆರು, ಅನುಕಂಪ ತೋಜವೆರು,   ಬುದ್ಧಿವಾದ  ಪಂಪೆರು, ಬೊಕ್ಕ  ಧೈರ್ಯ  ಕೊರ್ಪೆರು.     ಕೆಲಸೊಡ್ಡು ರೋಗದಾಯಗುಲಾ ಎಡ್ಡೆ ಅಪುಣು, ಅತ್ತಾಂದೆ ಒಂಜಿ ಕಾಲೊಡು ರೋಗಿಯಾದಿತ್ತಿನ ಸಹಾಯದ ಗುಂಪುದಕೆಳೆನ ಆರೋಗ್ಯಲಾ ನನಲಾ ಸುಧಾರಿಸಿನು.  ಇಂಚ, ಕಷ್ಟದಾಯಗು ಬೊಕ್ಕೊರಿ ಕಷ್ಟದಾಯಿ ಅಥವಾ  ಕಷ್ಟ ತಿಂತಿನಾಯಿ   ಸಹಾಯ  ಮಲ್ಪೆರ  ಸಾಧ್ಯ.

(ಪೂಮಾಲೆ  ಅಂಚೆ 7/  05.11.2016 ತೂಲೆ).



ಹೊಸಬೆಟ್ಟು ವಿಶ್ವನಾಥ್, ಪುಣೆ

56. ತುಳು ಗಾದೆಳೆನು ಪಿರತೂನಗ – ಕಂತು-1: ಗಾದೆಡು ಪೆಲಕಾಯಿ


  ತುಳು ಲಚರಿಡ್,  ಸುರು ಸುರುಟು ಒಗಟುಳೆನುಲಾ ಗಾದೆಳೆನುಲಾ ಒಟ್ಟುಡು  ಗೊಂಚಿಲ್ ಗೊಂಚಿಲಾದು   ಬರೆವೊಂದಿತ್ತ.     ಸೂಕ್ಷ್ಮೊಡು  ಬರೆತಿನ  ಕೆಲವು  ಗಾದೆಲೆನು  ಬುಡ್ಪಾವುದ್   ಬರೆಕ ಪಣ್ಣುದು  ಒಂಜೊಂಜಿನೆ  ಪೆಜ್ಜಿದ್  ವಿಸ್ತಾರೊಡು  ಬರೆವೊಡು  ಇಂದುದು ಉಳ್ಳ.    ಅಂಚ,   ಪೆಲಕಾಯಿದ   ಮಿತ್ತುದ  ಗಾದೆನು,  ಸುರುತ  ಕಂತು   ಪಣ್ದು,  ಇತ್ತೆ   ವಿವರಿಸರೆ   ಜೈದ. ಊರು   ಇಡೀ  ಪರಿಮಳ  ಕೊರ್ಪಿನ   ಪೆಲಕಾಯಿದ  ಮಿತ್ತುದ  ಗಾದೆದ  ಪೊರ್ಲುನು   ತೂಕ  ಬೊಕ್ಕ  ಗುಣೋನು  ಪುಗರುಗ.

ಪಚ್ಚಿರ್ ಅಜಪ್ಪರೆ  ಮಾಣಿ   ಉಂಡು, ಪೊದುಂಕುಲು   ಅಜಪ್ಪೆರ  ಮಾಣಿ  ಇಜ್ಜಿ

ಪೆಲಕಾಯಿ  ಕುದುಪನಗ,ಅಯಿತ  ಪಚ್ಚಿರ್   (ಸೋಳೆ)   ದೆಪ್ಪರೆಇಲ್ಲುದ  ಜೋಕುಳು   ಪಾರುದು  ಬರ್ಪೆರು.      ಕೆಲಸ  ಮಲ್ಪನಗ   ನಡು ನಡುಟು    ಪೆಲಕಾಯಿ  ಅಗ್ಯೊಲಿ  (ಅಜಪೊಲಿ).  ಇಜ್ಜಾಂಡ  (ಅಪ್ಪೆ ತಿನಿಯೆರ   ಬುಡ್ಜೆರ್ಡ),   ಸೋಳೆಡು   ಪತ್ತಿದಿತ್ತಿನ  ಯಾ  ರಚ್ಚದ  ಉಲಯಿಡ್   ಪತ್ತಿದಿನ ಕಣ್ಣಿ,  ಪನ್ನುಣ್ಡ ಸಪೂರದ  ಬೋಲೆದಾಂತಿ  ಪಚ್ಚಿರ್,  ತಿನೋಲಿ.     ಆಂಡ,  ಬೋಳೆದ  ಚಿಲ್ಕ (ಪೊದುಂಕುಲು), ಪನ್ನುಣ್ಡ  ಪೆಲ್ತಡಿ ಯಾ ಪೆಲತ್ತರಿಗು ಪತ್ತಿದಿನ   ಚೀಲ  ದೆಪ್ಪರೆ,  ಕಳೆವೆರ  ಜೋಕುಲು   ತಯಾರಿಜ್ಜೆರು.  ತಿನುಪಿನವು ಬಾರಿ  ಸುಲಭದ  ಕೆಲಸ, ಬೊಕ್ಕೊಂಜಿ  ಕಷ್ಟದ    ಕೆಲಸ  ಇಂದುದು   ಆಕೆಳೆಗು  ತೊಜುಣು.  (ಟಿಪ್ಪಣಿ:  ಬೋಳೆನು  ನುಂಗಾವೆರ  ಯಾ  ಬೇಯಿಪಾವರೆ ಆಯಿಕು  ಪತ್ತುದಿತ್ತಿನ  ಚೀಲೊನು  ದೆಪ್ಪುವೆರು.    ಬೋಳೆಗು  ಮಣ್ಣು  ಮೆತ್ತಾವುದು,ಗಾಳಿ  ತಾಗಂದಿನಂಚ  ಕರ-ಟು  ಪಾಡ್ಡು ಜೋಕೆ  ಮಲ್ತುದುಲಾ  ದಿಪ್ಪೆರು,ಮರಿಯಾಲೊಡು   ಕಾಯವುದ್  ತಿನೆರ).

  ಗಾದೆದ    ಉಳ   ತಿರುಳು : ಜನಕುಳು   ತನಕು  ಒಲ್ಪ  ಪ್ರಯೋಜನ  ಉಂಡಾ  ಅಲ್ಪ  ಬೇತಕೆಳೆನ  ಕೆಲಸೊಗು   ಸಹಾಯ ಕೊರೆರ ಲೆತ್ತಿಜೆರುಲಾ ತಯಾರಾದು  ಬರ್ಪೆರು.   ತನಕು  ಲಾಭದಾಂತಿ   ಕೆಲಸೊಗು  ಲೆತ್ತುಂಡಲ  ಬರೆಯೆರು.    ನೆಪ  ಕೊರ್ದು  ತಪ್ಪಾದು   ದೆಪ್ಪುವೆರು. 

ಲಾಭ-ನಷ್ಟದ  ಯೋಚನೆ   ಮನುಷ್ಯನ  ಸ್ವಭಾವ –ವ್ಯಕ್ತಿಗತ  ವ್ಯಾವಹಾರಿಕ  ಸತ್ಯವಾದು.   ಅಂಚನೆ  ಸಂಘ-ಸಮಾಜದ  ನೀತಿಯಾದು.  

ಆಯೆ   ರಚ್ಚೋಡು  ಬುಡಾಯೆ   ಉಂಬೆ  ಗುಂಜಿಡ್  ಬುಡಾಯೆ

ದುಂಬುದ  ಕಾಲೊಡು  ಪೆಲಕಾಯಿ  ತಿಂದು ತಿಂದು  ಸಾಕಾದು  ದಕ್ಕೊಂದಿತ್ತೆರು.   ಕಯಿಕಂಜಿಲೆಗು  ದಕ್ಕೊಂಡಿತ್ತೇರು.  ಕಜವುದ  ರಾಶಿಗು   ದಕ್ಕಿನೆನು  ನಾಯಿಲು  ತಿನ್ನೋದಿತ್ತ. ನಾಯಿಲು  ಪೆಲಕಾಯಿದ  ರಚ್ಚೋನು   ತಿನ್ನಗ,    ಒಂಜಿ   ರಚ್ಚದ    ಕಡೆಟು  ಬಾಯಿ  ಪಾಡುನು,   ಬೊಕ್ಕೊಂಜಿ   ಗುಂಜಿನು  ಪತ್ತುನು.     ಒಂಜಿ    ಕಡೆಟು  ಒಯ್ಪುನು,  ಬೊಕ್ಕೊಂಜಿ    ಕಡೆಟು  ಒಯ್ಪುನು.     ಒರಿಯನೊರಿಯನ್  ತಿನೆರ   ಬಡುಪಿಜಿ  (ಎಲ್ಯಿಡು   ತೂತಿನ  ಸಂಗತಿ). ಇಂಚಿನ  ಮೊಂಡುತನೊನು   ನರಮಾನಿಗುಲಾ   ಹೋಲಿಕೆ   ಮಲ್ಪುವೆರು. ಹೆಚ್ಚಾದು ಜೋಕುಳೆ  ಲಡಾಯಿ  ತೂದು    ಗಾದೆನು ಪಣ್ಪೆರು. ಅಮ್ಮೆ–ಮಗನ ವಾದ - ವಿವಾದೊಗುಲಾ    ಪಾತೆರೊನು  ಬದಲು  ಮಲ್ತುದು ಪಣ್ಪೆರು.    

ಪೆಲಕಾಯಿದ  ಕತೆ

ಪೆಲ/ಪಿಲ  ಬೊಕ್ಕ ಪೆಲಕಾಯಿದ   ಕತೆ  ಮಾತೆರುಗುಲಾ  ಗೊತ್ತುಂಡು.  ದುಂಬುದ ಕತೆ  ಇತ್ತೆ  ಓಂತೆ  ಬದಲಾದು  ಪೊಸ  ವಿಷಯೊಳು  ಸೇರುದುನು .    

ತುಳು ನಾಡುಡು   ಪೆಲತ  ಮರ  ಹೆಚ್ಚಾದು  ಇಲ್ಲು  ಇಲ್ಲುಡು  ಉಳ್ಳ,  ಕಾಡುಡು    ಅತ್ತಾವಂದೆ. ಕರ್ನಾಟಕ  ಬೊಕ್ಕ  ಕೇರಳೊಡು ನೆತ್ತ  ಬುಳೆ  ಜಾಸ್ತಿ.   ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ  ಜಿಲ್ಲೆದು  930 ಹೆಕ್ಟೇರ್  ವಿಸ್ತೀರ್ಣ  ಜಾಗೊಡು  40260  ಟನ್  ಪೆಲಕಾಯಿ ಬುಳೆ  ಆಪುನಿಂದು ಅಂಕೆ-ಸಂಕೆ  ಪಣ್ಪುನು ಭಾರತೊಗು  ರಡ್ಡನೆ  ಸ್ಥಾನ  ಪೆಲಕಾಯಿದ  ಬುಳೆಟು. ಉದ್ದದ  ತೆತ್ತಿದ (oval or cylindrical) ಆಕರೂಡು  ಇತ್ತಿನ ಪೆಲಕಾಯಿ 5 ಕಿಲೊಡ್ಡು 40  ಕಿಲೋ  ಮುಟ್ಟ  ಭಾರವಾದು   ಮರತ  ತಿರ್ತು  ಪತ್ತುದು  ಮಿತ್ತ್  ಮುಟ್ಟ  ಗೆಲ್ಲುಡು  ಗೆಲ್ಲುಡು   ಕಾಂಡೊಡು   ನೇಲೊಂದು  ಜೆತ್ತೊಂದು ಉಪ್ಪುನು.  ಅಂಚಾದು,
“ಅಡ್ಡ ಮರೊಟು  ಬೊಡ್ಡೆ (ದಪ್ಪ ಮೆಯಿತಾಯಿ) ಕುಳ್ದೆ 
ಪಣ್ಪಿ  ಒಗಟು  ಉಂಡಾತುನು. ಮರಟು    ರಡ್ಡು  ಜಾತಿಳು – ಒಂಜಿ  ಬರ್ಕೆ  ಪೆಲಕಾಯಿದ ಮರ, ಬೊಕ್ಕೊಂಜಿ  ತುಳುವೆ ಪೆಲಕಾಯಿದ ಮರ.   ಇತ್ತೆ,  ಕೃಷಿ  ಸಂಶೋಧನಾಲಯದಕುಲು  ಬೇತೆ ತರತರತ  ರುಚಿ  ಬೊಕ್ಕ ಬಣ್ಣ ಕೊರ್ಪಿನ ಪೆಲಕಾಯಿದ  ಮರಕೊಲೆನು  ನಾಡ್ಡು  ಪತ್ತುದೆರು   ಕಸಿ  ಪದ್ಧತಿಡು.    ಬರ್ಕೆ  ಪನ್ನುಣ್ಡ  ಗಟ್ಟಿ ಪಚ್ಚಿರ್,  ತುಳುವೆ  ಪನ್ನುಣ್ಡ  ಮೆದು  ಪಚ್ಚಿರ್.    ರಡ್ಡುಲಾ  ಚೀಪೆದ   ಪೆಲಕಾಯಿಳೆ.  

ಪೆಲಕಾಯಿದ  ಮೆಯಿಟು  ಪೂರ  ಮುಲ್ಲುಳು,  ತೊಟ್ಟುಡು  ಬೊಕ್ಕ ಮೆಯಿತುಳಯಿ  ಪೂರಾ ಮಯಣ ಮಯಣ. ಪೆಲಕಾಯಿ  ಕುದುಪುನವೇ   ಒಂಜಿ  ನೇಲ  ಕೆಲಸ. ಪೆಲಕಾಯಿಡು  ಮಯಣ   ಜಾಸ್ತಿ ಪನ್ನುದು, ಪೆಲಕಾಯಿ  ಕುಪ್ಪೆರ  ಪಣ್ಡೆರ್ಡ  ಇಲ್ಲುದ   ಜವಂದಿನಕುಲು   ಪಿರ  ಜಾರುವೆರು;  ತಪ್ಪಾದು  ದೆಪ್ಪುವೆರು. ತುಳುಟು  ನುಡಿಗಟ್ಟುಗು  ಕಡಿಮೆ  ಇಜ್ಜಿ,. ಪೆಲಕಾಯಿ ಕುದುಪುಣ,  ಪೇರ್  ಬೊರಿಪಿನ  ಮಿತ್ತುದ ಗಾದೆನು  ತೂಲೆ:
“ಬಿರ್ಸೆ ಏತಾಂಡಲ  ಪೆಲಕಾಯಿ   ಕುದ್ಪುನಾಯನ  ಕೈಕ್  ಮಯಣಲಾ, ಬೊರಿಪಿನಾಯ  ಕಾರ್-ಗು   ಅಂಬಿಲಾ   ತಾಗಂದೆ  ಕುಳ್ಳುನೆಂಚ,   ಪಣಿಗೆ !”

ಒಂಜಿ  ಕಾಲೊಡು,  ತಿಕ್ಕಿನ   ಮಯಣೋನು   ಒಟ್ಟು  ಮಲ್ತುದು,  ನುಂಗಾವುದು,  ಜೋಕೆ ಮಲ್ತುದು  ದಿವೊಂದಿತ್ತೆರು .    ದಾಯೆಗು  ಪನ್ನಗ ,   ಮದುಮೆ ಮಸಿರಿದ  ಸಮಯೊಡು   ಮದ್ರೇಂಗಿ  ಪಾಡನಗ  ಪೂತ   ನಕ್ಷೆ  ಬುಡ್ಪಾವೆರೆಗಾತ್ರ   ಅವೆನು  ದೆತ್ತುದು  ನೀರುಡು  ದೀದು   ನಸೆ ಮಲ್ತುದು  ಹದ  ಮಲ್ತುದು ನಿನೆ ನಿನೆ  ಮಲ್ತುದು  ಚಿತ್ರ  ಮಲ್ಪುವೆರು.  ಆಯಿತ  ಮಿತ್ತು  ಮದ್ರೇಂಗಿ  ಮೆತ್ತುವೆರು.  ಊರುದ  ಪ್ರಾಯದ  ಕೆಲವು   ಪೊಂಜೊವುಳು    ಕೆಲಸೊಡು  ಎಡ್ಡೆ  ಬಿರ್ಸೆದಿನಕುಲು  ಆದಿತ್ತೆರು.  ಇತ್ತೆ   ಮದ್ರೆಂಗಿ   ಪಾಡುನ     ರೂಪ ಶೃಂಗಾರಾಲಯದ   ಬಿರ್ಸೆದಿ - ಬಿರ್ಸೆರು  ಉಳ್ಲೆರು, ಆಕೆಲುಗು   ಕಾಸು  ಕೊರುಂಡ, ನಾನಾ  ಮಾದರಿದ  ಚಿತ್ರ  ಬುಡ್ಪಾವುದು   ಮದರೆಂಗಿ   ಪಾಡುವೆರು.    ದುಂಬು  ಮದರೆಂಗಿದ  ಮರತ   ತಪ್ಪುನು   ಕೊಯಿದು,  ಅವೆನು  ಅರೆತುದು  ಮದ್ರೇಂಗಿದ  ಮುದ್ದೆನು   ಇಲ್ಲಡೇ   ತಯಾರು  ಮಲ್ತೋಂದಿತ್ತೇರು.  ಇತ್ತೆ,  ನಾನಾ  ಕೊನದಾಕಾರದ   ಮದರೆಂಗಿದ   ತೊಟ್ಟೆಲು   ಕಾಸುಗು  ತಿಕ್ಕುನು.  ಮದ್ರೆಂಗಿದ   ಮೂಹೂರ್ತ   ಶಾಸ್ತ್ರೋಗಾತ್ರ, ಇಲ್ಲಡ್   ಕಡೆದಿನ  ತಪ್ಪುದ  ಮದ್ರೆಂಗಿನು   ಬಚ್ಚಿರೆದ   ಮಿತ್ತು  ಪಾಡುವೆರು .   ಬೊಕ್ಕ  ಇರೆನು  ದೆತ್ತುದು   ಇತ್ತೆದ  ಫ್ಯಾಷನ್  ಪ್ರಕಾರ  ಕೈಕು - ಕಾರುಗು  ಚಿತ್ರ - ವಿಚಿತ್ರ    ಮಾದರಿದ    ಮದ್ರೆಂಗಿ  ಪಾಡೊನುವೆರು. 

ಫೆಬ್ರವರಿ - ಮಾರ್ಚ್  ಪತ್ತುದು  ಜುಲೈ- ಆಗಸ್ಟ್  ಮುಟ್ಟ  ಪೆಲಕಾಯಿದನೇ   ರಾಶಿ.       ತಿಂದು  ತಿಂದು  ಬೊಡಿಪೋಪುಣು –ಇಂಚೆನೆ ಬಜಿಬಾಯಿಗು  ಯಾ  ತಾರಾಯಿದೊಟ್ಟುಗು  ತಿಂದುದು. ಬರಿತಕಳೆಗುಲಾ   ಪಟ್ಟುವೆರು. ಬಯ್ಯಗು  ಶಾಲೆಡ್ಡು   ಬತ್ತುಂಡ  ದುಂಬುದ  ಜೋಕುಲ  ತಿನೆರ  ಇಂಚಿನವೆ. 

ಬಡವಾನಗ ಪೆಲಕಾಯಿ ತಿನೊಡು, ಉಂಡುದಾದು ಕುಕ್ಕು ತಿನೊಡು
ಪಣ್ಪಿ ಗಾದೆನೆ   ಪುಟ್ಟುದುನು.
“ಆಸೆಗಿಂದುದು    ಪೆಲಕ್ಕಾಯಿ  ತಿಂದುದು   ಬಂಜಿ   ಉಬೆರುಂಡ್,  ಮಾದಿರ!”   
ಮಾದಿರ (= ನಲಿಕೆದ ಪೊಣ್ಣ)-ನ   ಪುದರು   ಪಣ್ಡು   ನಮಕು  ಮಾತ   ಎಚ್ಚರ   ಕೊರ್ತೆರು  ನಮ್ಮ  ಹಿರಿಯಾಕುಲು.      ಊರು ಊರುದ    ಜಾತ್ರೆದ  ಸಮಯೊಡು    ಮಾದಿರೆನಕುಲ  ಗುಂಪೆ  ಊರುಗು  ಜಪ್ಪುನು.    ಜಾತ್ರೆದ   ಮನದನಿ  ಇಲ್ಲೂ  ಇಲ್ಲುಗು  ಪೋದು  ಪದ್ಯ (ಲಾವಣಿ  ತರತ) ಪಣ್ದು  ನಲಿಪುವೆರು.    

ಪೆಲಕಾಯಿ  ಕುಡೊಂಜಿ   ಕಲ್ಪವೃಕ್ಷ

ಪಚ್ಚಿರ್ದ, ರಚ್ಚದ  ನೀರುಪ್ಪಡು  ಪಾಡುವೆರು.  ಉಪ್ಪಡುದ   ಪಚ್ಚಿರುನು  ಮೂರ್ದು  ಆಜಾದಿನ ಕಯಿಪು ಮಲ್ಪುವೆರು.  ಉಪ್ಪುಡುದ  ರಚ್ಚದ   ಚಟ್ನಿ -  ತಾರಾಯಿದೊಟ್ಟುಗು  ಕಡೆದು ಮಳ್ತಿನ -  ಬಾರಿ  ಪರಿಮಳಲಾ , ರುಚಿಲಾ.   ರಚ್ಚದ  ಒಟ್ಟುಗು  ಅರ್ತಿಕಾಯಿನ್ಲಾ    ಉಪ್ಪಡ್ಪಾಡುವೆರು.  ಆರ್ತಿಕಾಯಿದ   ಉಪ್ಪಡುದ  ಚಟ್ನಿ  ಯಾ  ಆಜಾದಿನ  ಕಜಿಪುಲಾ   ಬಾರಿ  ಕಮ್ಮೆನ   ರುಚಿ.  ಪೆಲಕಾಯಿದ  ಹಪ್ಪಳಲಾ ಬಾರಿ  ರುಚಿ.

ತರತರತ  ಪೆಲತ್ತಡ್ಯೆ  ಮಲ್ಪುವೆರು.    ಬಟ್ಟಲ್ದ  ಅಡ್ಯೆ   ಬೊಕ್ಕ  ಪೆಲಕಾಯಿದ  ಪಾಯಸ   ಮಲ್ಪುನವು   ಸರ್ವ ಸಾಮಾನ್ಯ.   ಅರಿತ  ಒಟ್ಟುಗು    ಕಡೆದು  ತೊಂದುರದ  ಕರೊಟು  (ಇತ್ತೆದ   ಪುದರು,  ಇಡ್ಲಿದ ಕರ) ಬಟ್ಟಲುಡು  ಪಾಡ್ಡು  ಬೆಯ್ಪಾವೆರು.   ಅಂಚನೆ  ಪೆಲಕ್ಕಾಯಿದ,  ಬೆಲ್ಲತಾರಾಯಿ  ಪಾಡ್ಡಿನ -  ಗಟ್ಟಿಲಾ ಮಲ್ಪುವೆರು. ಪೆಲಕಾಯಿದ   ಸೋಳೆನು   ಕೊಚ್ಚಿದು  ಬೆಲ್ಲ  ಬೆರಸಾದು  ಗಟ್ಟಿ  ಪಾಕ  ಮಲ್ಪುವೆರು.  ಉಂದೆಕು  ಪೆಲಕ್ಕಾಯಿ  ಬರಟ್ನೋವು  ಇಂದುದು  ಪಣ್ಪೆರು. 
ಪೆಲತ್ತರಿ / ಪೆಲತ್ತಡಿ  ಪನ್ನುಣ್ಡ   ಪಚ್ಚಿರ್-ದ  ಉಲಾಯಿದ  ಬೋಳೆ (ಕಾಯಿ).   ಉಂದೆನು  ಕೆಂಡೊಡು  ಕಾಯಾವುದು ಅಥವಾ   ಉಪ್ಪು ಪಾಡ್ಡು  ಬೆಯ್ಪಾವುದು ತಿನ್ಪೆರು.    ಬೆಯ್ಪಾದಿನ  ಬೋಳೆನು  ನುಂಗಾವುದು  “ಸಾಂತನಿ  ಮಲ್ಪುವೆರು.    ಮರಿಯಾಳೊಡು   ದುಂಬುದಕಳೆನ  ತೊಡುಕು ತಿನುಪಿನ  ನೇಲ್ಯ  ವಸ್ತು ಉಂದು.     ಪ್ರಾಥಮಿಕ  ಶಾಲೆದಲ್ಪ  ಉಂದೆನು  ಮಾರುನಕುಳು  ಉಳ್ಳೆರು (ಎಂಕೆಲ ಕಾಲೊಡು).     ಮರಿಯಾಲೊಡು   ಕ್ಲಾಸ್-ಡು  ಪುಲ್ಕಟೆ   ಬೊಕ್ಕ  ಬೋಳೆದ  ಚೂಲಿದನೇ  ರಾಜ್ಯ.  ಪೆಲತ್ತಡಿನು   ಕಾಯಿಪುಡ್-ಲಾ  ಪಾಡುವೆರು.  ಆಯಿತ  ಬಾಜಿಲಾ  ಮಲ್ಪುವೆರು.  

ಪೆಲತ ಮಂಜಲ್  ಪನ್ನುಣ್ಡ   ಪೆಲತ  ಮರತ   ಚಕ್ಕೆ/ಕೆತ್ತೆದ   ಉಳಯಿದ  ಅರಸಿನದ ಭಾಗ.     ಉಂದೆನು  ದೆತ್ತುದು  ಎಣ್ಣೆದೊಟ್ಟುಗು  ಪಾಡ್ಡು  ಕಾಯವಾದು  ಮರ್ದು  ಮಲ್ಪುವೆರು.      ಒಯಿಕು   ಮರ್ದು  ಇಂದುದು   ಎಂಕು  ಗೊತ್ತುಜ್ಜಿ.   ಬಹುಶ   ಗಾಯೊಗು   ಉಪ್ಪೊಡು

ಒಂಜಿ  ಕಾಲೊಡು   ನಾಯಿ ಸಂತೆದಂಚ  ತಿಕ್ಕುನ  ಬೊಕ್ಕ  ದಕ್ಕೊಂಡಿತ್ತಿನ  ಪೆಲಕಾಯಿಗು  ಇತ್ತೆ  ಬಾರಿ  ಬೆಲೆ.   ಪರ ಊರು-ನಗರೊಗು  ರಫ್ತು   ಆಪುಣು.  ಜುಲೈ- ಆಗುಸ್ಟ್-ಡು   ಪೆಲಕಾಯಿದ  ಮೇಳ  ನಡಪುಣು.  ಹೋಟೆಲುದಕುಳು, ಊರು-ಪರ ಊರುದ  ಗಿರಾಕಿಲು  ಸಾಲುಸಾಲಾದು   ಬರ್ಪೆರು.   ಒಂಜಿ  ಗಳಿಗೆದುಳಯಿ  ಪೆಲಕಾಯಿ   ಮಾರುದು   ಪೋಪುನು  (ಕರಿನ   ಆಗಸ್ಟ್ ತಿಂಗೊಲುಡು  ಬ್ರಹ್ಮಾವರ  ಊರುಡು   ಆಯಿನ  ಪೆಲಕಾಯಿ ಮೇಳ-ದ   ವಾರ್ತೆನು  ತೂಲೆ).    

ಇತ್ತೆ, ಪೆಲಕಾಯಿದ ತಿನಿಸುಳೆನು ಮಲ್ಪುನವು ಒಂಜಿ ನೇಲ್ಯ ಗುಡಿ ಕೈಗಾರಿಕೆಯಾದು ಬುಳೆದುನು. ಪೆಲಕಾಯಿದ ತಿಂಡಿಲು:   ಹಪ್ಪಳ, ಸಂಡಿಗೆ, ಸೊಂಟೆ,  ಪೆಲಕಾಯಿದ ಪಚ್ಚಿರುನು  ಸಂಸ್ಕರಣ ಮಲ್ತುದು  ವಿದೇಶೋಲೆಗು  ರಫ್ತು  ಮಲ್ಪುವೆರು.

ಪೆಲಕಾಯಿ  ಮರದ  ಮೋಪು  ಕಟ್ಟೊನೊಗು ರೀಪು, ಮಾಡು, ಮುಚ್ಚಿಗೆ ,  ದಾರಂದ-ಬಾಕಿಲು,  ಕಂಡಿ-ಬಾಕಿಲು,ಇಲ್ಲುಗು,  ಕಚೇರಿಗು  ಬೋಡಾಯಿನ ಕುರ್ಚಿ, ಮೇಜು, ಕಲೆಂಬಿ  (cot),  ಕಪಾಟು, ಮಲ್ಪೆರ  ಬೋಡಾಪುಣು.   ಭೂತದ  ಮಂಚವುಗು  ಪೆಲತ   ಮರನೇ  ಬೋಡು. 

ಪೆಲಕಾಯಿಡ್  ಮರ್ದುದ   ಅಂಶ  ಉಂಡು.  ನೆಟ್ಟು  ಇತ್ತಿನ  ವಿಮಿನ್-C ( Vitamin-C) ನಮ್ಮ  ದೇಹಗೊಗು  ನಿರೋಧಕ  ಶಕ್ತಿ  ಕೊರ್ಪುನು.     ಕ್ಯಾನ್ಸರ್-ದ  ವಿರುದ್ಧಲಾ  ಉಂದು  ಕೆಲಸ   ಮಲ್ಪುನು.    ಪೆಲಕಾಯಿಡ್  ನಾರುದಂಶ   ಜಾಸ್ತಿ.    ಆಯಿಟ್ದಾತ್ರ   ನಮ್ಮ  ಪಚನಕ್ರಿಯೆಗು  ಸಹಾಯವಾಪುಣು.   ಪಲಕಾಯಿದ ಇರೆಲಾ ಒಂಜಿ  ಮಂಗಳದ್ರವ್ಯ.   ದೇವಸ್ಥಾನೊಡು, ದೈವಸ್ಥಾನೊಡು  ಬೋಡಾಯಿನ  ವಸ್ತು.      ಗಂಧ-ಪುಷ್ಪೊನು  ನೆತ್ತ ಇರೆಟು ಪಾಡ್ಡು ಪಟ್ಟುವೆರು.  ಕುಕ್ಕುದ  ಇರೆತ  ಬದಲು ಕಳಶಸೊಗು  ನೆತ್ತ  ಇರೆನುಲಾ  ದಿವೊಲಿ.

ನಮ್ಮ ಆಜಿ  ಸಂಪುಟ-ದ  ಭವ್ಯಕೃತಿ  ತುಳು ನಿಘಂಟುಡಾ.    ಯು.  ಪಿ.    ಉಪಾಧ್ಯಾಯೆರ   ಪ್ರಮುಖ   ಸಂಪಾದಕತ್ವೊಡು  ಉಂಡಾತುನು.     ಅರೆನ   ಪಂಡಿತ ಮಂಡಳಿ    ಪೆಲಕಾಯಿದ   ಮಿತ್ತುದ  ಏತೋ  ಸಂಗತಿನೆನು   ನೆಟ್ಟು  ಸೇರ್ಸಾದೆರು.  ಅವು   ಎನ್ನ  ನೆನೆಪುನು    ಪಜ್ಜಿ  ಮಳ್ತುನು.      ಸಂಯೋಗೊಡು  ಆತುನು       ಸರಲ   ಪ್ರಬಂಧ.   

ಈತು   ದಿಂಜ   ಉಪಯೋಗವಿತ್ತಿನ   ಪೆಲತ    ಮರೊನು   ನನೊಂಜಿ   ಎಣ್ಣಿನೆನು  ಕೊರ್ಪಿನ  ಮರ”  (ಕಲ್ಪವೃಕ್ಷ)  ಇಂದುದು  ಲೆಪ್ಪುನೆಕ್ಕು   ದಾಲ   ಸಂಶಯ, ಅಡಚಣೆ-ವಿರೋಧ  ಉಪ್ಪನ್ದು,  ಅತ್ತೆ!
ನಿಕಲು   ದಾನೆ   ಪಣ್ಪರು?


(ಮೂಲ:   ಅಂಚೆ  30/29.07.2017):  ಒಗಟುಲಾ-ಗಾದೆಲಾ – ಗೊಂಚಿಲ್  15  ಓದುಳೆ)


-      -    ಹೊಸಬೆಟ್ಟು  ವಿಶ್ವನಾಥ, ಪುಣೆ