8. ನಾಯಿಸಂತೆ

ನಾಯಿ ಒಂಜಿ ನಂಬುಗೆದ ಪ್ರಾಣಿ, ನರಮಾನಿನ ಮಿತ್ರೆ ಬೊಕ್ಕ ಸ್ವಾಮಿಭಕ್ತೆ. ನಾಯಿದ ಸ್ವಾಮಿಭಕ್ತಿದ ಮಿತ್ತು ಕೆಲವುಕತೆಗಳೆನು ಯಾನ್ಕೇಣುದುಲ್ಲ. ಕನ್ನಡ ಪಠ್ಯ ಪುಸ್ತಕೊಡ್ಸೇಡಿಯಾಪು ಕೃಷ್ಣಭಟ್ರೆನ “ಪಳಮೆಗಳು“ ಪಣ್ಪೀಬೂಕುಡ್ಡು ಪೆಜ್ಜಿದೆಯಿದಿನ ಶ್ವಮೇಧ“ಕತೆನು ಓದುದೆ. ನಾಯಿದ ಯಜಮಾನೆ, ಬಕ್ಕೋರಿಯಗು ಒತ್ತೆದೀತಿನ ತನ್ನ ನಾಯಿನು ತಪ್ಪು ತಿಳಿವಳಿಕೆಡು ಕೆರ್ದು ಪಾಡುವೆ.  ಸಾಲ ಕೊರ್ತಿ ನಾಯಿ ನಾಯಿದ ಎಡ್ಡೆನಡೆತೆಗು ಮೆಚ್ಚಿದ್ ಅವೆನ್ಪಿರಕ ಡಪುಡ್ದು ಇತ್ತೆ.  ಈ‌ಸತ್ಯ ತೆರಿಬೊಕ್ಕ ನಾಯಿದ ಯಜಮಾನೆ ಆಯಿಕಗೋರಿ (ಸಮಾಧಿ) ಕಟ್ಟಾವೆ. ಉಂದೊಂಜಿ ಸತ್ಯಕತೆ. ಈ ಗೋರಿ ಮೂಡುಬಿದಿರೆಡ್ ಉಂಡು  ಇಲ್ಲದ ಜನಕುಲು ತೀರ್ದು ಪೊಯೆರ್ಡಾ, ನಾಯಿಕುಳು  ಕಣ್ಣೀರ್ದೆಪ್ಪುನ, ನುಪ್ಪು- ನೀರ್ಬುಡ್ಪಿನ ಏತೋ ನಿಜಕತೆಕುಲು ಉಲ್ಲ. 

ಸಂತೆ
‘ನಾಯಿಸಂತೆದ ಮೂಲೊನು ನಾಡುನೆಡ್ದು ದುಂಬು ‘ಸಂತೆ’ದ ಅರ್ಥ ದಾನಿನ್ದ್ ತೂಕ.  ‘ಸಂತೆ’ದ ಸಾಧಾರಣ ಅರ್ಥ ಮಾತೇರ್ಗುಲಾ  ಗೊತ್ತುನ್ದ್ – ಪಂಡಮಾರಾಟದ ಕಳ. ಬೇತೆ ಅರ್ಥೋಳು:  ಗುಂಪು (ಪರಿಶೆ), ಜನಕುಳು ಒಟ್ಟಾವನಗ ಆಪಿನ ಗೌಜಿ-ಗದ್ದಲ , ನೂಕಾಟ, ಜಗಳ, ಮಿಶ್ರ ಗೋಷ್ಠಿ (Ominium-gatherum - ಅಮ್ನಿಯಮ-ಗೇದರಮ್). ಮಾರೆರ ಕೊನೊಪಿನ ಸಾಮಾನುಗುಲ ಸಂತೆ ಇಂದುದು ಪಣ್ಪೆರ್.  ಊರೂರುಗು ಸಂತೆ, ಪರ್ಬೋಗೊಂಜಿ ಸಂತೆ, ಜಾತ್ರೆಗೋಂಜಿ ಸಂತೆ, ಊರುಗೊಂಜಿ ಸಂತೆ ವಾರಗೊಂಜಿ ದಿನ.  ವಾರದ ಪುದರ್ದು ಆಯಾಯ ಕೇರಿಗುಲ ಆ ದಿನತ ಪುದಾರು ಬತ್ತುದುಂಡು.  ಅಡ್ಡಾದಿಡ್ಡಿಯಾದ್ ವಸ್ತುಲೆನ್ ದೀಪಿನೆಕ್ಲ ‘ಸಂತೆ’  ಇಂದುದ್ ಪಣ್ಪೆರ್ (ಇಂದೆನು ನಮ್ಮ ಊರ್ಊರ್ದ ಸಂತೆಕಟ್ಟೆಡ್ ನಮ ತೊವೋಂದ್ ಉಳ್ಳ).  ಜೋಕುಳು ಓದುನ ಬೂಕುನು ಅಡ್ಡಾದಿಡ್ಡಿಯಾದ್ ಪಸರಾದು ನಲಿತೊಂದು ಇತ್ತೆರ್ದಲಾ ಮಲ್ಲಾಕುಳು ನೆರ್ಪೆರ್: “ಉಂದು  ಎಂಚಿನ ಸಂತೆ ದೀತೀನಿ? ಸರಿ ದಿಲ್ಲೇ.”  ದುಂಬುದ ಕಾಲೊಡ್ ಮೂಡಾಯಿ ಸಾಲುದಾಕೆಳೆಗು ಕಡಲುಡ್ ಅಮಾಸೆ ಮೀಯರೆ ಬರ್ಪಿನಕ್ಲೆಗ್ ಆಯಾಯ ಊರುದಕುಲ್ ಸಾದಿ ಮಾಳ್ತಿದಿತ್ತೆರ್.  ಆ ಸಾದಿಡ್ ಸಂತೆಲಾ ನಡತ್ತೊಂದು ಇತ್ತುನು. ಇತ್ತೆ ಆ ಕಾಲ ಪೋತುನು. ಸಾದಿ ಮಾಯಕ ಆತುನ್.  ಜಾಗೊನು ಅಂಚಿ-ಇಂಚಿದಕುಳು ಒಯ್ತು ಪಾಡೊನ್ದೆರ್
ನಮ್ಮ ಜೀವನೊಡ್ಲಾ, ಜಾಸ್ತಿ ಸಲುಗೆ ಪಣುಂಡ ಬೆಲೆ ಕಡಿಮೆ, ಕಮ್ಮಿ ಪಣುಂಡ ಆದರ ಎಚ್ಚ.   ಎಚ್ಚ ಅಜಕೆ ಪಾತೆರ್ನಕುಳು ದೂರೊಡ್ ಬರ್ಪಿನೆ ತೂದೆ, ಮೊಕುಳು ಪಣ್ಪೆರ್, “ಸಂತೆ ಬರೋಂದುಂಡ್”. ಮದ್ಮೆದಸಂತೆ – ಈ ಸಂತೆಡ್ ಆಪಿನ ಸುಳ್ಳು-ಮೋಸದ, ಕೂರಾಸೆದ, ಅನಾಹುತದ ಏತೋ ಸಂಗತಿಲು ನಮ್ಮ ಗೋಚರೊಗು ಬಯಿದಿನು.
ಇತ್ತೆ ನನೊಂಜಿ ಬಗೆತ ಸಂತೆ ಬಯಿದಿನು ವಾರ್ತಾವಾಹಿನಿಡು.  ಆಯಾಯ ದಿನತ ಬೆಚ್ಚ ಬೆಚ್ಚ ವಿಶಯೊಡು ಚರ್ಚೆ. ಮಲ್ಪುನಕುಳು ಬೆಚ್ಚ ಬೆಚ್ಚ ಮಂಡೆದಕುಲು. ಅಕೆಲನ ಸಂತೆ.


ವಿಚಾರ ಸಂತೆ
ಉಂದು ನನೊಂಜಿ ಬಗೆತ ಸಂತೆ. ನಮ ತರೆಟ್ಲಾ ನಾನಾ ವಿಚಾರೋಲು ಮೂಡುನು. ತರೆಕ್ಲಾ ಮನಸ್ಸಿಗುಲಾ ಕೈಕೈ ಪತ್ತುದು ಮಲ್ಲ ಜಗಳ ಆಪುಣು.  ಇಂಚಿನ ಅವಸ್ತೆಗ್ ವಿಚಾರ ಸಂತೆಪಣ್ಪೆರ್.  ಮನಸ್ಸುದ ತುಮುಲೊಡ್ ಆಪಿನ ಅನಾಹುತ ತೂಲೆ. ಈ ಗೊಂದಲ ಪಿದಾಯಿದಕೆಲೆಗ್ ತೋಜಿ ಬರಂದ್ – ಪಂದುಂಡ, ಅಪಗನೆ ಗೊತ್ತಾವಂದ್. ಓಡೊಡು ತುದೆ ಕಡಪುನ ಉದಾಹರಣೆ ಕೊರೊಲಿ. ಜಲ್ಲ ಪಾಡನಗ, ನೀರ್ ತುಮುಲೊನ್ದ್ ಓಡ ಅಂಚಿಂಚಿ ಮಾಲುನು.  ಅಪಗ ಓಡೊಡ್ ಕುದೊಂದಿತ್ತಿನಕೆಲ್ನ ಕೆಳವೆರನ ಬಂಜಿಡು ತಳಮಳ, ಪೋಡಿಗೆಆಪುನ್ದ್. ಅವು ಬಾಕಿದಾಕೆಲೆಗೆ ತೆರಿಯಂದ್.  ಪೋಡಿಗೆಡ್ ಅಂಚಿಂಚಿ ಪಂದುವೆರ್.  ಓಡ ಎಚ್ಚ ದಂಗಿದಿನ ಕಡೆಟ್ ಪೂರಾ ದಂಗಿಂಡ ಜನಕುಳು ಮಾತ ನೀರ್ ಪಾಲಾಪೆರ್.  ಮನಸ್ಸುಡೇ ಎಣ್ಣುದ್ಬ್ಯಾನ ತಿನ್ಪಿನ ಇಂಚಿನ ಜನಕುಲೆಗ್ ಮರ್ಲ್ ಪತ್ತುದ್ ಜೀವೊಗ್ ಪಡ್ಕೆ ಮಲ್ಪುನಡೆ ಮುಟ್ಟ ತರೆ ಹಾಳಾಪುನು. ಆಕಲೆನ ಕುಟುಂಬದಕೆಗ್ಲ ಕಷ್ಟ.ದುಂಬುದಕುಲು ಕಟ್ಟೆಡ್ ಕುಲ್ಲೊಂದು ಪಟ್ಟಾಂಗ ಪಾಡನಗ ಆಕಲಕನ ಕಸ್ಟ-ಸುಕ ಪನ್ನೊಂದ್ ಇತ್ತೆರ್. ಆಯಿದ್ದು ಆಕೆಲನ ಮನಸು ಹಗುರ ಆವೊಂದಿತ್ತುನು. ತನನು ತಾನೇ ಕೆರ್ಪಿನ ಸಂಗತಿಲು ಕಡಿಮೆ ಇತ್ತುನು.  ಇತ್ತೆದ  ವಿಸಯೋನೆ  ಬೇತೆ.  ಇತ್ತೆದ ಜೋಕುಳು ಎಲ್ಲೆಲ್ಲ್ಯಾ ಕಾರಣೋಗುಲಾ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಮಳ್ತೋಣುವೆರ್.

ನಾಯಿಸಂತೆ
ಕೇಣಿನ ಕೆಳ್ಗ್ಕನಿಕರ ಪುಟ್ಟವ್ನ, ಕಣ್ಣೀರ್ದೆಪ್ಪವುನ ಈತ್ಮಾತ ನಿಜಘಟನೊಳು ಇತ್ತಿಂಡಲಾ, ನರಮಾನಿಗ್ ನಾಯಿಪಂಪಿನ ತಾತ್ಸಾರ ದಾಯೆಗ್? ತುಳುಟ್ ನಾಯಿಸಂತೆಪನ್ಪಿನುಡಿಗಟ್ಟ್ ಎಂಚಬತ್ತುನುಈ‌ಪಾತೆರದ ಅರ್ಥ:  ಉತ್ಪಾದನೆ ಎಚ್ಚಾದು, ಸಂತೆಗ್ ಎಚ್ಚಮಾಲು ಬತ್ತುದ್ಬೂರುಂಡ ಮಾಲುದ ಬೆಲೆತಗ್ಗುನು. ಅಗ್ಗದ ಮಾಲುನ್ದು, ಬ್ಯಾರಲಾ ಹೆಚ್ಚಾಪುನು.  ಮಾಲುನ್ಲಾ ಜನಕುಲ್ನಾ ತೂದ್ಬೆಲೆ ಕಟ್ಟುವೆರ್ಗ. ಮಾಲ್ಕಡಿಮೆ ಬತ್ತುದ್ಜನಕುಲೆ ಸಂಖ್ಯೆ ಎಚ್ಚ ಇತ್ತಿಣ್ಡ, ಮಾಲಿಕೆರ್ಕ್ರಯ ಏರಿ ಸಾವೆರ್; ಅಂಚನೇ ಮಾಲು ರಾಶಿ ಬೂರುಂಡ, ಗಿರಾಕಿಲು ಕಡಿಮೆ ಇತ್ತೆರೆಡ, ರೇಟ್ (Rate) ತಗ್ಗಾವೆರ್.  ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರೋಡ್(Economicsಡು) Supply and Demand inter-play ಇಂದುದ್ಪಣ್ಪೇರ್. The more the supply, less the demand,  amounting to reduction in price.  The more the demand, the less the supply, then price increases.

ನುಡಿಗಟ್ಟ್ ಎಂಚ  ಉದಿತುನ್
ಮರಿಯಾಲೊಡ್, ಚಳಿಕಾಲೊಡ್ ನಾಯಿದ ಸಂತಾನ  ಹೆಚ್ಚಾಪುನು. (ಈ ಪಾತೆರ ನರೆಮಾನಿಗುಲಾ ಒಪ್ಪುನು –ಜೋಕುಲು ಪುಟ್ಟುನ ಸಂಖೆ ಏರುನ ತೂವನಗ). ರಾತ್ರೆ-ಪಗೆಲ್ ನಾಯಿದ ಕಿಣ್ಣಿದ ಬೊಬ್ಬನೇ ಬೊಬ್ಬೆ – ಕುಂಯ್ ಕುಂಯ್. ಊರು ಊರುಡ್, ಇಲ್ಲು-ಇಲ್ಲಡ್, ಬೀದಿ ಬೀದಿಡ್ ನಾಯಿದ ಸಾಲು.  ಬೊಗ್ಗಿದ ಪಿರಾವುಡ್ ಪೋಪಿನ ಬೊಗ್ರನಕುಳು. ಬೋಗ್ರನಕೆಲೆನ ಗುರ್ ಗುರಾಟ, ಕಾದಾಟ.  ಬೀದಿ ನಾಯಿದ ಈ ಗಲಾಟೆಡ್ ಮಾತೇರ್ಗುಳ ಸುಖ ಇಜ್ಜಿ.

 - ಎನ್ನ ಮಿತ್ರೆರ್ ಒರಿ, ಜವ್ವನೆರ ಜೋಕುದ ಕೂಟೊಡ್ ಆರೆನ ಶಾಲೆದ ಸಮಯದ ಜೋಕುನು ಪಣ್ದತ್ತೆರ್. ಒರಿ ಶಾಲೆಗ್ ತಡವಾದ್ ಬತ್ತಿನೆಕ್ಕ್ ಮಾಸ್ತೆರ್ ತಡ ದಾನೆಂದು ಕೇಣುವೆರ್.  ಆಯಿ ಒಂಜಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಶ್ಲೋಕೊಡು ಉತ್ತರ ಕೊರಿಯೆ.  ಅವು ಎಂಕ್ ನೆನಪಾಪುಜಿ. ಆಯಿತ ಅರ್ಥ ಈತೆ: “ಅಮ್ಮೊಗಮ್ ಹಿಮ್ಮೊಗಂ, ಪುಚ್ಚೆಪುಚ್ಚೆ ಸಮುಚ್ಚಯ ಆತಿನ ದೃಶ್ಯ ತೂಯೆ. ಅಂಚಾದು  ತಡವಾಂಡ್”.)

ಅಪ್ಪೆ ನಾಯಿದ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಗುಣ – ಅಪ್ಪೆ ಪ್ರೇಮ (ಮಾತೃ ವಾತ್ಸಲ್ಯ).   ಏರ್ಲಾ ಕಯ್ತಲ್ ಬತ್ತೆರ್ಡಾ, ತನ್ನ ಬಾಲೆನು ಕೊನೆದು  ಪೋಪೆರಾ ಪಂಪಿ  ಸಹಜ ಪ್ರವೃತ್ತಿಡ್  ತುಚ್ಚರೆ ಬರ್ಪುನು, ತುಚ್ಚಿದಿಲ ಬುಡ್ಪುನು, ತಾಂಕ್ದಿನ  ಇಲ್ಲದಕೆಲ್ನಾ ತೂವಂದೆ. (ಪಿಂಪ್ರಿಡ್ ಉಪ್ಪನಗ,)ಯಾನ್ ನುಪ್ಪು ಪಾಡಿದಿನ ಬೀದಿ ನಾಯಿಲಾ ಎಂಕ್ ತುಚ್ಚ್ಇದ್ ಇತ್ತುನು).
ಒವುಲು ತೂಂಡಲಾ  ಕೂಂ ಕೂಯಿಂ ಪಣಿಪೀನ ನಾಯಿದ ಕಿನ್ನಿಳು.  ಆಣ್ ಕಿನ್ನಿನು ಏರ್ಲಾ ಕೊನೊದು ಪೋಪೆರ್.  ಪೊನ್ನು ಕಿಣ್ಣಿನ್ ಕೊಂಡು ಪೋಪಿನಕುಳು ಕಡಿಮೆ.  ಆವೇನು ದೂರಪೋದು ಬುಡ್ಡು ಬತ್ತುಂಡಲಾ, ಕೆಲವು ಸಾದಿ ಪತ್ತೊಂದು ಪಿರ ಬರ್ಪುನು.  ಇಂಚಿನ ದಾತರ್ ದಾಂತಿನ ಕಿಣ್ಣಿಲು ಬುಲಿಪುಣ ತೂವನಗ ಬೇಜಾರು ಆಪುನು.  ಇಂಚ ಈ ನಾಯಿದ ಪಡೆಕುಲೆನು ತೂದೇ “ನಾಯಿಸಂತೆ” ಪಣ್ಪಿನ ತಾತ್ಸಾರದ ಪಾತೆರ ಬೈದಿನಿಂದ್ ಪಣೋಲಿ.

ನಾಯಿಗ್ ಒಂಜಿ ದಿನ
ಇಂಗ್ಲಿಷ್-ದ  ಗಾದೆನು ತೂಲೆ:  “Every dog has a day” (ನಾಯಿಗೊಂಜಿ ಎಡ್ಡೆ ದಿನ ಬರು). ಕೆಲವು ಸರ್ತಿ ಬೀದಿ ನಾಯಿ ಬೆರಿಪತ್ತೊಂದು ಬರ್ಪ, ಅವೆನು ಗಿಡತಿಂಡಳ ಪೊವಂದೆ; ಕಡೆಕ್ ಅವು ಇಲ್ಲದ ನಾಯೇ ಅಪುನು.ಒರಿತಿರ್ತೀಡ್ಇತ್ತಿನಾಯಿಲಾಒಂಜಿದಿನ ಮಿತ್ತ್ ಲಕ್ಕುವೆ – ಅಂಚ ಪಂಡುಂಡ ಎಡ್ಡೆ ದಿನ ಬತ್ತುದ್, ನೇಲೆ ಆಪೆ, ಕಾಸುದಾಯಿ ಆಪೆ,ಬರಮ್-ದಾಯಿ ಆಪೆ.  ಇಂದೇ ಅರ್ಥೋನು ಸೋಮೇಶ್ವರ ಶತಕದ ಈ ಪದ್ಯೋಡುಲಾ ತೆರಿಯೊನೊಲಿ: 

ಉಡುರಾಜಾಂ ಕಳೆಗುಂದಿ ಪೆರ್ಚದಿಹನೆ ನ್ಯಗ್ರೋಧ ಬೀಜಮ್ ಕೆಲಂ
ಸಿಡಿದುಮ್ ಪೆರ್ಮರನಾಗದೆ ಎಳಗರುಂ ಎತ್ತಾಗದೆ ಲೋಕದೊಳ್ /
ಮಿಡಿ ಪಣ್ಣಾಗದೇ ದೈವದೊಲ್ಮೆಯಿರಲಾ ಕಾಲಾನುಕಾಲಕ್ಕೆ ತಾಂ
ಬಡವಮ್ ಬಲ್ಲಿದನಾಗನೇ ಹರಹರಾಶ್ರೀ ಚೆನ್ನ ಸೋಮೇಶ್ವರಾ //

ನಗರೊಡು ಇತ್ತೆ ಪರ ದೇಶದ ತರತರ ಜಾತಿದ ನಾಯಿನು ರಾಜಕುಮಾರನಂಚ, ಇಲ್ಲದ ಬಾಲೆದಂಚ ತಾಂಕುವೆರ್.  ನಾಯಿದ ಜಾತ್ರೆಲಾ ಆಪುನು. ಎಡ್ಡೆ ಶೋಕುದ ನಾಯಿಗಳೆಗ್ ಪರಿತೋಷಕಲಾ ತಿಕ್ಕುನು. ಆಯಿಕ್ ಮದ್ಮೆಳ ಮಲ್ಪುವೆರ್ ಆವೆನು ತಾಂಕಿದಿನಕುಳು. ಪೊನ್ನು ನಾಯಿದ ಕಿನ್ನಿಲೆನ್ ಎಡ್ಡ ಕಾಸುಗ್ ಮಾರುವೆರ್.

ಪ್ರಾಣಿದಯೆ
ದುಂಬುಡ್ಡಿಂಚಿಲ ಪ್ರಾಣಿನೆಲೆಗ್ ಹಿಂಸೆ ಕೊರ್ಪಿನಲಾ ಕೆರ್ಪಿನಲಾ ನಡೆತ್ತೊಂದೇ ಬೈದಿನು– ಒಣಸುಗಾದು, ಗೊಬ್ಬುಗಾದು, ಬೊಕ್ಕ ದೇವೆರ್ಗು ಆಹುತಿ ಕೊರ್ಪಿನೆಕ್ಕುಲಾ. ಒಂಜಿ ಕಾಲೊಡ್ಬೊಂಟೆ ರಾಜೆರ್ನಕಲೆನ, ಗುತ್ತುದಕಲೆನ ವಿನೋದದ ಆಟವಾದಿತ್ತಿನು. ಪ್ರಾಣಿವಧೆ ಒವ್ವೇ ಕಾರಣಕ್ಕಾವಡ್ ಸರಿಯತ್ತ್.  ಉಂದು ಅನ್ಯಾಯ ಇಂದುದ್ ಮಾತ ಧರ್ಮಲಾ ಪಂಪುನು.  ದೇವೆರ್ಗು ಆಹುತಿ ಕೊರ್ಪಿನ ಪದ್ಧತಿ ಇತ್ತೆಇಜ್ಜಾಂಡಲಾ ಅಲ್ಪಾಲ್ಪ ಪ್ರಾಣಿವಧೆ ನಡೆತ್ತೊಂದೆ ಉಂಡು.  ಫಿಲಿಪೈನ್ಸಿಡ್ ನಾಯಿನು ಪೂಜೆ ಮಳ್ಪುವೆರ್. ನರಮಾನಿಲಾ  ಪ್ರಾಣಿ ದರ್ಜೆಡೆ  ಬರ್ಪೆ. ಪ್ರಾಣಿಲೆಲೆನ, ಮನುಷೆರ್ಲ್ನಾ ಶರೀರ ರಚನೆಡ್ ಕೆಲವು ಸಮಾನತೆಲಾ ಉಂಡು. ಆಂಡಳ ಅತ್ಯಾಚಾರ ನಡತೊಂದೆ ಉಂಡು.  ಸರಕಾರದ ಕಾನೂನುಡ್ಡು, ಪ್ರಾಣಿದಯಪರ ಸಂಘ-ಸಂಸ್ಥೆದ ಚಟುವಟಿಕೆಡ್ದುಪ್ರಾಣಿಲೆಲೆಗ್ ಆಪಿನ ಹಿಂಸೆ ಕಡಿಮೆ ಆತುನು. ಆಯಿತ ಎಡ್ಡೆಗಾದು ಚಿಕಿತ್ಸಾಲಯ ಉಂಡು, ಪರ್ದೇಶಿ ಪ್ರಾಣಿಲೆನ್ ತೂವರ್ ಇಲ್ಲೂಲಾ ಉಂಡು. ಪ್ರಾಣಿಲೆಗ್ ಪೆಟ್ಟು ಕೊರಿನಕೆಲೆಗುಶಿಕ್ಷೇಲಾ ಉಂಡು.

ದುಂಬುದ ರೀತಿ ಎಂಚ?
ಇತ್ತೆ ಸೂಪರ್ ಷಾಪಿಂಗ್ ಮಾಲುಳು (Super Shopping malls) ಎಚ್ಚಾತ.  ಒಂಜೇ ಕಡೆಟ್ ತರತರತ ಶುದ್ಧ ಸಾಮಾನುಲು ತಿಕ್ಕುನು. ಇತ್ತೆದ ಡಿಜಿಟಲ್ (Digital) ಮಾರಾಟೊದ್ದಾತ್ರ ಇಲ್ಲಡ್ ಕುಲ್ದಿನಡೆಗೆ ವಸ್ತುಲು ಬರೊಂದುಲ್ಲಾ.  ಅವುಳು ರೇಟ್ ಕಡಿಮೆ ಅಪಿನೆನ್ ಬುಡುದು ಹೆಚ್ಚಾ ಹೆಚ್ಚಾ ನೇ  ಅವೊಂದು ಉಂಡು.  ಇಂಚ ಉಪ್ಪನಗ ‘ನಾಯಿಸಂತೆ’ ಪನ್ಪಿ ಪಾತೆರ ಒಮ್ಮನ್ದ್.  ಇತ್ತೆದ ಯುಗ ಮುಗಿದು ಬೇತೆ ಯುಗ ಬನ್ನಗ, ಆ ಕಾಲೊಗ್ ತಕ್ಕವಾಯಿನ ಜೀವಜಾತಿಲು ಅಂಟಾರ್ಕ್ಟಿಕ್ ದಕ್ಷಿಣ  ಧ್ರುವ ವಲಯೊಡ್ ವಿಕಸಾವೋಂದುಂಡು  ಇಂದುದು ವಿಜ್ಞಾನಿಲು ಪನೊಂದುಲ್ಲೆರ್.  ಅಪಗ ನಾಯಿಸಂತೆದಂಚಿನ ಪಾತೆರೊಲು ಒರಿಯ? ನಿಕುಳು ದಾನೆ ಪಣ್ಪರ್?


ಬರೆತಿನಾರ್: ಹೊಸಬೆಟ್ಟು ವಿಶ್ವನಾಥ್ (ಪುಣೆ)

7. ಒಗಟುಲುಲಾ, ಗಾದೆಲುಲಾ – ಗೊಂಚಿಲ್ - 3

1.ತಿರ್ತ ಕಂಡೊಡು ನೀರ್, ಮಿತ್ತ ಕಂಡೊಡು ಬುಳೆ

(a) The riddle indicates the utilization of two containers in a traditional lamp which has oil in the bottom and burning (lighted) wick at the top. In other words,   burning a lamp, making use of the  fuel in the lower container.

(b)  Or a steam cooking vessel containing two compartments. In other words, cooking a dish (for example, ‘idli’)  in the upper container  of the vessel by the process of steam generation in the lower container.


2. ದಂಟೆಕುಟ್ಟೊಣ್ಡ್ಪೋಪುನು, ಪೊಯಿನಪಜ್ಜೆ ತೆರಿಪುಜಿ

A boat  (ಓಡ,ದೋಣಿ,).

3.ದೊಲು ಪೋದು ಮದ್ದೊಲಿಡ ದೂರ್ ಪಂಡಿಲೆಕ್ಕ.

The Drum and the Mridanga are two types of (musical) percussion instruments. We get musical sound on striking them.  In other words, both the percussion instruments are meant to be beaten for the sake of producing appropriate sounds.
 The adage means: Seeking help by an oppressed from another oppressed is futile. It means that we should seek help from a right and capable person, who is capable of helping, and not from another incapable one.

4.ಅರಂತ್ತಿಲ್ ಇತ್ತಿಂಡಲಾ ನೆರೆತಿಲ್  ಬೋಡು.
We should keep good relations with our neighbours, even in case, we are connected to the king’s palace or any corridor of authority. It suggests the importance of maintaining good relations with our neighbours.

5.ಮರತ್ ಕೆತ್ತೆ ಮರಕ್ ಪತ್ತುಜಿ.
 Discordance  among the relatives of the same community of people. Literally suggest that a piece of bark extracted from the tree cannot be pasted to the trunk of the tree.

6. ಪರಕೆ ಸಂದಾವುನಿ
Doing a work perfunctorily, i.e Attempting a work carelessly and listlessly just for sake of doing, treating it as a burdenಮಲ್ಪುನೆಕ್ಕಾತ್ರ ಮಲ್ಪುನು.

The idiom implies making a vow ( supposed to be fulfilled at a future date) to deities during certain auspicious functions or when one or one’s family member is suffering/or facing sundry difficulties.  Some people conveniently forget to keep up this promise and do it unwillingly when they are reminded by soothsayers whom they approach when they are struk by a slew of misfortunes.  Such perfunctory action to fulfil votive offer is known as ‘parake  sandāvuni (ಪರಕೆ ಸಂದಾವುನಿ)

8.ಪರಪರ ಪಾತೆರಡ,ಪುರುಪುರು ಪೂಕಿ ಪೂಪಡ.
It is an admonition.  One should not come to the notice of people by doing certain annoying things, like talking irrelevantly (‘para para’) or farting (easing out stomach gas) frequently with sound such as ‘puru puru’.

9.ಆತೆಕಾತೆ ಇತ್ತಿಂಡ, ಏತೋ ಕಾಲ ಬದ್ಕೋಲಿಗೆ,
 Don’t keep up with Jones. Live a peaceful simple longer life within available  means, without craving for more and more luxury.


- ನೆಯ್ತಿನಾರ್: ಹೊಸಬೆಟ್ಟು ವಿಶ್ವನಾಥ್, ಪುಣೆ